پنج قانون برای استفاده کودکان از موبایل و تبلت
توجه داشته باشید وضع کردن قانون برای استفاده از موبایل در هر خانواده و شرایطی می‌تواند تفاوت‌هایی داشته باشد اما به صورت کلی وضع قانون‌های درست و مفید برای استفاده از موبایل و اینترنت برای نوجوانان و کودکان بسیار مفید است.
۱. استفاده مسئولانه از تلفن‌همراه
اگر می‌خواهید برای کودک یا نوجوان خود گوشی هوشمند بگیرید یا موبایلی را در اختیارش بگذارید، از همان ابتدا باید تلاش کنید تا استفاده مسئولانه و درست از تلفن‌همراه را به او یاد دهید. اگر هم قبلا موبایلی برایش فراهم کرده‌اید، هنوز هم دیر نشده و با پشتکار و صرف زمان می‌توانید بعضی عادات او را اصلاح کنید.
منظورمان از استفاده مسئولانه از تلفن‌همراه این است که فرزندتان:
- به قوانین خانواده در مورد استفاده از موبایل احترام بگذارد و رعایتشان کند
- حساب هزینه تماس، پیامک و اینترنت موبایل را داشته باشد و مدیریتشان کند
- به شارژ کردن درست و به‌موقع تلفن‌همراه اهمیت دهد، از آسیب‌دیدن حفظش کند و آن را گم نکند یا اینجا و آنجا جا نگذارد
- در تماس‌های تلفنی، پیامک دادن و ارسال مطلب به شبکه‌های اجتماعی، احتیاط به خرج دهد و احترام خودش و دیگران را هم حفظ کند
۲. الگو بودن در استفاده از موبایل
یکی از بهترین راه‌های تشویق فرزندتان به استفاده مسئولانه از تلفن‌همراه آن است که خودتان عادت‌های سالمی در این زمینه داشته باشید و شیوه درست و متعادل کار با موبایل را در عمل به او نشان دهید.
برای شروع کار می‌توانید به رفتار خودتان در استفاده از تکنولوژی نگاهی بیندازید و درباره آن فکر کنید. برای مثال، اگر می‌خواهید اعضای خانواده در زمان صرف غذا یا بعضی فعالیت‌های خاص از موبایل دور باشند، می‌توانید خودتان پیش‌قدم شوید و در این مواقع گوشی خودتان را خاموش کنید یا کنار بگذارید. با این کار به الگوی بسیار خوبی برای دلبندتان تبدیل می‌شوید.
خوب است که هرازگاهی درباره کنار گذاشتن موبایل برای مواقع خاص با فرزندتان صحبت کنید؛ مانند رسمی که خیلی از خانواده‌ها دارند و در میهمانی‌هایی مانند شب یلدا یا عیددیدنی‌ها، گوشی‌های حاضرین را در سبدی جمع می‌کنند و در گوشه‌ای می‌گذارند. یا مثلا بعضی خانواده‌های آن‌سوی آبی، گاهی بخشی از روز را بدون گوشی سر می‌کنند یا هر چند هفته یک‌بار، آخرهفته‌ای را بدون دسترسی به اینترنت سپری می‌کنند و به‌جای آن باهم در دل طبیعت چادر می‌زنند. بله می‌دانیم، انصافا کار آسانی نیست!
۳. مدیریت هزینه‌های موبایل
اگر تازه به فرزندتان موبایلی داده‌اید یا قصد دارید بدهید، باید درباره مدیریت هزینه‌های آن با او صحبت کنید تا قبض‌های نجومی برایتان صادر نشود. برای مثال می‌توانید:
- به فرزندتان یاد دهید که چگونه می‌تواند باقی‌مانده اعتبار مکالمه و بسته اینترنت خود را چک کند
- به او کمک کنید تا تنظیماتی مانند دانلود خودکار را که نیازی به آن‌ها نیست و حجم اینترنت موبایل را بی‌جهت مصرف می‌کنند، خاموش و غیرفعال کند
- به او بگویید که برای دریافت محتویات حجیمی مانند ویدیو و بازی، از وای-فای استفاده کند، نه از اینترنت موبایل
۴. سالم و شارژ نگه‌داشتن موبایل
گفتیم که بخشی از استفاده مسئولانه از موبایل، سالم و شارژ نگه‌داشتن آن است. برای محافظت از دستگاه می‌توانید از لوازم جانبی موبایل، مانند کاور و محافظ صفحه، استفاده کنید. فعال کردن قابلیت ردیاب یا ضدسرقت گوشی هم می‌تواند فکر خوبی باشد تا اگر زمانی کودک آن را گم کرد، امکانش را داشته باشید که آن را ازطریق اینترنت پیدا کنید. درباره عواقب و جریمه آسیب‌دیدن یا گم شدن موبایل هم با فرزندتان توافق کنید.
اگر فرزندتان کم‌سن‌وسال یا کمی حواس‌پرت است، احتمالا لازم باشد که مرتبا به او یادآوری کنید که خودش باید حواسش به شارژ نگه‌داشتن گوشی باشد.
یک نکته: بیشتر مدارس در مورد همراه داشتن موبایل مقررات و ممنوعیت‌هایی دارند. مثلا در بعضی از آن‌ها موبایل باید در ساعات درسی خاموش باشد. کاری کنید که فرزندتان این قوانین را درک و رعایت کند.
۵. رعایت ایمنی و احترام متقابل در استفاده از موبایل
اگر فرزندتان از موبایل برای ارتباط مستقیم با دیگران، بدون نظارت شما استفاده می‌کند، یا با آن به اینترنت وصل می‌شود، احتمال زیادی دارد که با پیام‌ها، تصاویر یا هر نوع محتوایی برخورد کند که موجب آزار و رنجشش شود. مورد قلدری یا زورگویی مجازی قرار گرفتن، دریافت پیامک‌های نامناسب و تماس با غریبه‌ها از مشکلاتی است که ممکن است برای او به وجود بیاید.
شما می‌توانید با آموزش دادن راه‌های حفظ امنیت در فضای اینترنت، تا حدی از او دربرابر این خطرات محافظت کنید. بعضی از مسائلی که می‌توانید با دلبندتان درباره آن‌ها صحبت کنید این‌ها هستند:
- مدیریت تنظیمات امنیتی و حریم خصوصی در تلفن‌همراه؛ مثلا خصوصی کردن صفحه‌ها و پروفایل‌های او در شبکه‌های مجازی یا رمز گذاشتن برای موبایل
- وارد نکردن مشخصات شخصی مانند نام واقعی، آدرس و تاریخ تولد در حساب‌های کاربری و فرم‌های موجود در اینترنت، مگر برای سرویس‌های قابل اعتماد و آن‌هم حتما با هماهنگی شما
- قبول نکردن درخواست دوستی در پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی، مگر برای کسانی که آن‌ها را به چهره و به شکل حضوری می‌شناسد
- بررسی کردن دسترسی اپ‌های موبایل به امکاناتی مانند موقعیت مکانی یا همان GPS و خاموش کردن موارد غیرضروری. با این کار تا اندازه‌ای از لو رفتن موقعیت فرزندتان، مشخص شدن مکانش برای افراد ناشناسی که در نزدیکی شما زندگی می‌کنند و به خطر افتادن او جلوگیری می‌کنید
در کنار این‌ها، فرزندتان باید یاد بگیرد که چطور باید از تلفن‌همراه خود برای ارتباط محترمانه با دیگران استفاده کند؛ مثلا پیام، ایمیل و تصاویر شرم‌آور یا تحقیرکننده برای کسی نفرستد و تا جای ممکن، ادب را رعایت کند. حفظ حرمت‌ها و برخورد محترمانه با دیگران در دنیای مجازی از مسائلی است که از شهروندان متمدن و با فرهنگ انتظار می‌رود.
مدت زمان استفاده از موبایل برای نوجوانان و کودکان
عموماً پزشکان اطفال توصیه می کنند که والدین کودکان را تا حد زیادی از همه نوع صفحه نمایش دور نگه دارند. حداکثر یک ساعت تماشای صفحه نمایش خوب است، اما باید تحت نظارت والدین و محتوای آموزشی متناسب با سن کودکان انجام شود.
یک نوجوان به طور متوسط حدود ۷ ساعت و ۲۲ دقیقه در روز را با موبایل سپری می کند، در حالی که زمان توصیه شده استفاده از موبایل بیش از دو ساعت نیست.
نکاتی درباره قوانین استفاده از موبایل برای نوجوانان و کودکان
سعی کنید در تعیین قوانین برای استفاده از موبایل، نظر فرزندتان را هم بپرسید و باهم بر سر آن‌ها توافق کنید. این قوانین مشخص می‌کنند که کودک یا نوجوان برای چه کاری، کجا، چه زمانی و برای چه مدتی می‌تواند از تلفن‌همراه استفاده کند.
بگذارید با چند مثال، برایتان توضیح دهیم؛ فقط توجه داشته باشید که این موارد تنها به‌عنوان نمونه آمده‌اند و قرار نیست مقررات شما شبیه آن‌ها باشد. قوانینی که برای فرزندتان در نظر می‌گیرید می‌توانند چنین شکل و شمایلی داشته باشند:
- چه کاری: فرزندتان باید بدون درنگ کردن به تماس‌های تلفنی و پیامک‌های شما جواب بدهد؛ مگر آنکه دستش بند باشد. او همچنین اجازه دارد که برای صحبت با دوستانش و گوش دادن موسیقی از تلفن‌همراه‌اش استفاده کند. درعوض او اجازه ندارد که با گوشی مستقیما از اینترنت فیلم تماشا کند، ولی می‌تواند آن را دانلود کند و بعد از خاموش کردن اینترنت موبایل، آن را ببیند. ضمنا اگر سنش کم است، برای دانلود کردن اپ‌ها و نرم‌افزارهای مختلف باید هربار ازقبل از شما اجازه بگیرد.
- کجا: مثلا زمانی که در راه خانه مادربزرگ هستید، کودک اجازه دارد که با موبایل کلنجار برود، ولی پس از آنکه به آنجا رسیدید باید گوشی را در کیفش بگذارد و با بقیه معاشرت کند.
- چه زمانی: او می‌تواند در طول روز و تا اوایل شب پای گوشی باشد، ولی از ۹ شب تا ۷ صبح نباید دور و بر آن پیدایش شود.
- برای چه مدت: مثلا نوجوان اجازه دارد روزانه تا ۲ ساعت با گوشی کار کند یا آنکه می‌توانید مدت زمان یا حجم اینترنتی را برای استفاده هفتگی یا ماهانه او تعیین کنید که نباید از آن بیشتر مصرف کند.
- اجازه بدهید به‌عنوان مثال به چند قانون خانوادگی برای استفاده از موبایل هم اشاره کنیم:
- در طول صرف وعده‌های غذای اصلی، موبایل‌ها باید خاموش باشند یا آن‌ها را جایی دور از دسترس بگذارید.
- از ساعت خاصی به بعد، کسی اجازه ندارد تلفن‌همراه را به اتاق خودش ببرد؛ چون زمان خواب و استراحت است.
- در طول شب، موبایل‌ها و تبلت‌های همه اعضای خانواده در مکانی بی‌طرف (!) از خانه به شارژر زده می‌شوند تا صبح فردا شارژ باشند (البته اصولا شارژ کردن دستگاه‌ها در طول شب خالی از خطر نیست و آن را چندان توصیه نمی‌کنیم؛ چون باتوجه‌به خواب بودن خانواده، خطر آتش‌سوزی وجود دارد).
- زمانی که اعضای خانواده بایکدیگر صحبت می‌کنند، باید گوشی‌هایشان را موقتا کنار بگذارند.
اگر تمایل داشتید، می‌توانید توافقنامه‌ای هم برای این قوانین آماده کنید که به امضای شما، همسر و فرزندانتان برسد. این مقررات را می‌توانید برای استفاده از دستگاه‌های صوتی-تصویری دیگر هم اعمال کنید. اگر خواستید توافقنامه بنویسید، سعی کنید که هر چند وقت یک‌بار، آن را با حضور اعضای دیگر خانواده مرور کنید و درصورت‌نیاز مورد تغییر و بازنگری قرار بدهید. با این کار، می‌توانید با بزرگ شدن بچه‌ها و تغییر نیازهایشان، قوانین را با شرایط آن‌ها هماهنگ کنید. همچنین می‌شود عواقب و پیامدهایی برای نقض این مقررات در نظر گرفت؛ چه این قانون‌شکنی از طرف بچه‌ها باشد و چه از طرف شما. برای تعیین این عواقب با فرزندانتان صحبت و همفکری کنید و آن‌ها را با توافق طرفین وضع کنید.
ضمنا شما می‌توانید فرزندتان را به استفاده‌های مفید و مثبت از تلفن‌همراه سوق بدهید. مثلا می‌توانید او را تشویق کنید که هر روز از یک اتفاق خوب عکس بگیرد و عصر همان روز آن را به شما نشان دهد. یا آنکه سعی کند با اپلیکیشن‌های مختلفی که وجود دارد، زبان خارجی یاد بگیرد یا با اصول ویرایش کردن و رتوش عکس آشنا شود.
آیا نوجوانان و کودکان باید اجازه استفاده از تلفن همراه را داشته باشند؟
اگر فرزند شما از تلفن همراه خود برای برقراری ارتباط با دیگران یا دسترسی به اینترنت استفاده کند، این خطر افزایش می‌یابد که فرزند شما با محتوایی مواجه شود که او را آزار می‌دهد. همچنین کودک شما را در معرض خطراتی مانند زورگویی سایبری، ارسال پیامک، محتوای نامناسب و تماس با غریبه ها قرار می دهد.
چرا نوجوانان و کودکان نباید از گوشی های هوشمند استفاده کنند؟
دانشمندان دریافته اند که قرار گرفتن بیش از حد در معرض موبایل می تواند منجر به اختلال کمبود توجه، تاخیرهای رشد شناختی، افزایش تکانشگری، اختلال یادگیری و کاهش توانایی خود تنظیمی شود.
