تجربه زندگی با بیش فعالی می‌تواند شبیه قرار گرفتن در اتاقی باشد که هزار تلویزیون روشن دارد، اما هر کدام در کانال خاصی هستند. نقص توجه در کودکان بیش فعال می تواند شبیه چنین موقعیتی باشد. در ذهن کودک بیش فعال، موارد زیادی برای توجه کردن وجود دارد، اما تعدد این موارد حواس کودک را پرت می‌کند. دیگر علائم بیش فعالی در کودکان مثل پرتحرکی و بدون فکر عمل کردن(تکانشگری) می‌تواند در قالب رفتارهای مختلفی در بچه‌ها آشکار شود.
آگاهی شما از علائم بیش فعالی در کودکان، نقش مهمی در ایجاد تغییرات مثبت در روند درمانی آنها دارد. تشخیص زودهنگام بیش فعالی در کودکان می‌تواند به فرزند شما کمک کند تا درمان مورد نیاز خود را دریافت کرده و ابزارهایی را در اختیار داشته باشد تا وضعیت خود را مدیریت کند،اما شما به عنوان یک والد، ممکن است برای تشخیص علائم بیش فعالی در کودکان از رفتارهای عادی دچار تردید شوید. آیا فکر می‌کنید فرزند شما ممکن است ADHD داشته باشد؟ در این مطلب نحوه تشخیص علائم بیش فعالی را براساس سن شرح داده‌ایم. با ما همراه باشید.
علائم بیش فعالی در کودکان ۳ ساله، کودکان نوپا هم علائم بیش فعالی را نشان می‌دهند؟
بسیاری از روانشناسان معتقدند که نشانه‌های بیش فعالی از بدو تولد در کودکان ظاهر می‌شوند و با بالا رفتن سن، شدت پیدا می‌کنند. تشخیص علائم بیش فعالی در کودکان تا قبل از سنین مدرسه رفتن کودکان سخت است چرا که علائمی مثل ثابت نماندن روی نیمکت مدرسه، ناتوانی در مدیریت رفتار و نقص توجه معمولا در محیط مدرسه قابل تشخیص است. دستورالعمل مشخصی برای تشخیص علائم بیش فعالی در کودکان نوپا (۱-۳ سال) وجود ندارد، اما تعدادی از رفتارها به عنوان زنگ خطرهای رفتاری برای این اختلال قید می‌شود.
کودکان ۳ ساله دارای اختلال بیش فعالی مشکل نقص توجه را در قالب رفتارهایی شبیه فراموش‌کاری نشان می‌دهند. مثلا ممکن است آنها در حال دنبال کردن یک توپ باشند، اما وسط مسیر، منحرف شوند. همچنین نشانه دیگر بیش فعالی در این کودکان این است که اگر از آنها بخواهید آرام و بدون سر و صدا بازی کنند احتمالا نمی‌توانند این کار را انجام دهند. این کودکان معمولا در بازی با همسالانشان نیز صبر و قرار نداشته و به مشکل برمی‌خورند برای مثال ممکن است نتوانند منتظر نوبتشان بمانند و وسط بازی بقیه بچه‌ها بپرند یا یک بازی فکری و آرام را به فعالیتی پر جنب و جوش تبدیل کنند. هر کدام از این رفتارها در صورتی جزو علائم بیش فعالی در کودکان محسوب می‌شوند که برای سنشان نامناسب به نظر برسند.
علائم بیش فعالی در کودکان ۴ تا ۶ سال، چگونه می‌توانم بفهمم که کودک پیش‌دبستانی من ADHD دارد؟
گاهی اوقات کودک پیش‌دبستانی شما ممکن است علائمی شبیه بیش فعالی را نشان دهد. این رفتارها می‌توانند رایج و مناسب سن بوده یا نشان‌دهنده نیاز به ارزیابی اختلال کمبود توجه-بیش فعالی (ADHD) باشند. صحبت با مربیان یا مراقبان کودک، می‌تواند شما را از این موضوع آگاه کند که چه رفتارهایی در کودکان خردسال رایج است و به یک اختلال مرتبط نیست و چه رفتاری نیاز به نگرانی جدی‌تری دارد. برای نمونه ممکن است مربی فرزندتان متوجه شود کودک شما، هر فعالیت را فقط به مدت چند دقیقه انجام داده و خیلی سریع علاقه خود را به فعالیت‌ها از دست می‌دهد و این موضوع را به عنوان تفاوتی بارز در میان همسالانش با شما مطرح کند. چنین رفتاری می‌تواند زنگ خطری برای مشکل نقص توجه و علائم بیش فعالی در کودکان پیش‌دبستانی باشد. این بچه‌ها در یادگیری مفاهیمی که در پیش‌دبستانی تدریس می‌شود، مشکل بیشتری دارند و بسیاری از آنها در سنین بسیار پایین به دلیل تشخیص‌های نادرست، به مراکز آموزش ویژه فرستاده می‌شوند.
همچنین یکی از علائم بیش فعالی در کودکان پیش دبستانی، ناتوانی در مدیریت رفتار (تکانشگری) است. گاهی والدین کودکان پیش دبستانی از این موضوع شکایت می‌کنند که فرزندشان به صورت مداوم به دلیل حرکت بیش از حد به خودش یا دیگران آسیب می‌رساند. بسیاری از کودکان بیش فعال رفتار پرخاشگرانه دارند که منجر به ایجاد یک موقعیت خطرناک می‌شود. شاید در نگاهی ساده با راهکارهای مختلف غیردرمانی و توصیه اطرافیان این رفتارها حذف شود اما ممکن است این نشانه در قالب رفتاری دیگر ظاهر شود. جالب است بدانید علت بسیاری از این رفتارها، بیش فعالی درمان نشده است.
علائم بیش فعالی در کودکان ۶ تا ۱۰ ساله، چگونه ADHD می‌تواند بر بچه‌های مدرسه تاثیر بگذارد؟
معمولا علائم بیش فعالی در سن مدرسه بارزتر و تشخیص آن آسان‌تر است. در این سن سه علامت اصلی و مهم بیش فعالی در کودکان یعنی نقص توجه، پرتحرکی و ناتوانی در مدیریت رفتار(تکانشگری) به صورت مشخص و بارز خودش را نشان می‌دهد.
بیش فعالی می‌تواند بر توانایی دانش‌آموزان برای تمرکز، توجه، گوش دادن یا انجام تکالیف مدرسه تاثیر بگذارد. برای مثال کودکی که دارای نقص توجه است ممکن است نتواند صحبت معلم را تا انتها گوش کند و از دستورات او پیروی کند. ADHD همچنین می‌تواند دانش آموز را بی‌قرار، پرحرف یا تنبل و بازیگوش جلوه دهد.
کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است دارای ناتوانی‌های یادگیری نیز باشند که باعث می‌شود در مدرسه دچار مشکل بیشتری شوند. بچه‌های دارای علائم بیش فعالی معمولا در صبر کردن مشکل دارند و به همین دلیل گاهی دست به کارهای خطرناک می‌زنند. گاهی اوقات معلمان اولین کسانی هستند که متوجه علائم احتمالی ADHD در کودکان می‌شوند. آموزش صبر به کودکان می‌تواند یک راهکار کلیدی برای کاهش علائم بیش فعال کودکان در محیط مدرسه و خانه باشد.
مراقبت از کودکان بیش فعال، نقش والدین در مدیریت رفتار کودکان بیش فعال
سه نشانه بارز بیش فعالی در کودکان شامل نقص توجه، پرتحرکی و ناتوانی در مدیریت رفتار (تکانشگری) می‌شود. دقت کنید برای تشخیص بیش فعالی در کودکان، فرزند شما باید، تعداد مشخصی از علائم بیش فعالی را حداقل به مدت ۶ ماه در بیش از یک بخش از زندگی خود نشان دهد. به عنوان مثال، اگر کودکتان در خانه رفتارهایی دارد که ممکن است شبیه علائم بیش فعالی باشند، اما در موقعیت‌های خارج از خانه این رفتارها را انجام ندهد، ممکن است توضیح دیگری برای آنها وجود داشته باشد.
تربیت کودک مبتلا به ADHD می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، اما آگاهی از علائم بیش فعالی در کودکان، مراجعه به روانشناس کودک و به کار گرفتن تکنیک‌های تسهیل‌گر می‌تواند از این چالش‌ها بکاهد. شما می‌توانید با مشورت درمانگر کودکتان تعدادی از راهکارهای خانگی در کاهش علائم بیش فعالی در کودکان را به کار بگیرید.
برای نمونه برای انجام کارهای روزانه کودک، لیست بنویسید. گام‌به‌گام همه‌چیز را برای آنها مشخص کنید. برنامهریزی برای هر روز می‌تواند انتظارات شما را از فرزندتان تعیین کرده و در عین‌حال از حواس‌پرتی آنها جلوگیری کند. برای بچه‌های کوچک‌تر، فهرست برنامهریزی کارهای روزانه اگر تصویری باشد، موثرتر است. از تصاویری استفاده کنید که مراحلی را که آنها باید تکمیل کنند را نشان دهد. می‌توانید با اجازه دادن به کودک برای انتقال تصاویر به ناحیه‌ای دیگر در نمودار، این کار را تعاملی کنید تا کودک احساس موفقیت کند. همچنین با توجه به مضرات موبایل برای کودکان بیش فعال می‌توانید میزان استفاده از موبایل و وسایل الکترونیکی را برای آنها محدود کنید.
استفاده از یک رژیم غذایی مناسب برای تامین انرژی لازم برای تحرک کودکان بیش فعال نیز راهکاری مهم به نظر می‌رسد. دقت کنید غذای کودکان بیش فعال، غالبا باید شامل پروتئین زیاد، کربوهیدرات کم و حاوی چربی‌های مفید باشد. غذا خوردن در فواصل زمانی معین و منظم با وعده‌های غذایی متنوع در کنترل این اختلال نقش دارد.
دقت کنید مسیر درمان کودک بیش فعال با همراهی شما و درمانگر کودک تکمیل می‌شود. در واقع نقش والدین و درمانگر مثل قطعات پازل هستند. شما می‌توانید با اجرای تکنیک‌های مختلف شرایط را برای درمان فرزندتان آسان‌تر کنید. آیا این مقاله برای شما مفید بود؟ کدام یک از علائم بیش فعالی در کودکان شما را نگران کرده است؟
