سبک فرزندپروری مقتدرانه چیست؟
فرزندپروری یا والدگری مقتدرانه (Authoritative Parenting) نوعی روش فرزندپروری است که پاسخگویی بالا و انتظارات زیاد از خصوصیات اصلی آن هستند. پدر و مادر مقتدر در عین اینکه با فرزندشان گرم و صمیمی هستند و خودشان را در پاسخ‌دادن به احساسات او مسئول می‌دانند، در مقابل، انتظارات بالایی هم از او دارند. آن‌ها قوانین و محدودیت‌هایی برای بچه‌ها وضع می‌کنند و در رعایت حد و مرزها از خودشان ثبات و اقتدار نشان می‌دهند.
براساس تحقیقاتی که در طی چندین دهه انجام شده‌اند، کارشناسان مسائل کودک از روش فرزند پروری مقتدرانه به‌عنوان بهترین سبک والدگری یاد می‌کنند. والدگری مقتدرانه معمولا بهترین نتایج را برای کودکان به‌همراه می‌آورد.
سبک فرزندپروری مقتدرانه چه تاثیراتی بر کودکان دارد؟
این‌ها چند مورد از مهم‌ترین مزایای فرزندپروری مقتدرانه برای بچه‌ها هستند:
- خوشحالی و رضایت بالا
- مستقل بودن و به خود تکیه کردن
- تسلط روی احساسات و کنترل داشتن روی رفتار خود
- مهارت‌های معاشرتی و اجتماعی خوب
- مثبت‌اندیشی، انرژی‌دادن به اطرافیان و برخورد گرم و صمیمانه با دیگران
- کسب موفقیت‌های تحصیلی
- عزت‌نفس بالا
- سلامت روان بهتر، یعنی احتمال کمتر دچار شدن به افسردگی و اضطراب و کاهش احتمال اقدام به خودکشی، جرم و بزهکاری، مصرف الکل و موادمخدر
نحوه اعمال سبک فرزندپروری مقتدرانه در زندگی
پدر و مادرهایی که سبک فرزندپروری مقتدرانه را در پیش گرفته‌اند، با رعایت چنین مواردی، آن را در زندگی سرلوحه کارشان قرار می‌دهند:
- داشتن رفتار صمیمانه، گرم، پذیرا و حمایتی دربرابر فرزندان
- گوش‌دادن به فرزندان
- تشویق استقلال و به خود متکی بودن کودک
- تاکید روی استدلال در برخورد با بچه‌ها، به‌جای انتظار اطاعت کورکورانه داشتن
- وضع قوانین واضح و مشخص برای رفتار درست
- ثبات‌قدم در اِعمال و رعایت قوانین و حد و مرزها
- استفاده از روش‌های تربیتی مثبت و استدلال-محور به‌جای تنبیه و اجبار
- کسب عملی احترام از سوی فرزندان، نه صرفا مطالبه آن
اجازه بدهید دو نمونه را هم به‌عنوان مثالی از این سبک برایتان بیاوریم:
- نمونه ۱: پاسخ‌گو بودن و حساسیت بالا داشتن نسبت به کودک که خودش را با صمیمیت، پذیرش و حمایت نشان می‌دهد. در آغوش کشیدن کودک، تشویق کردن او و لبخند زدن فراوان به او، از روش‌هایی است که پدر و مادر در پرورش فرزندشان از آن‌ها زیاد استفاده می‌کنند.
- نمونه ۲: انتظارات بالا داشتن از کودک که به معنای معیارها، استانداردها و محدودیت‌های مشخص و سطح‌بالا است. از نمودهای آن می‌شود به کمک گرفتن از کودک در انجام کارهای خانه، دریافت نمره‌های خوب در مدرسه و انتظارِ داشتن رفتار مودبانه اشاره کرد.
-
ارتباط سبک فرزندپروری مقتدرانه با عزت نفس کودکان
شکی نیست که یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آدمیزاد، عزت‌نفس او است؛ اینکه فرد برای خودش ارزش قائل باشد. اغلب، عزت‌نفسِ بالاتر زندگیِ بهتر و پربارتری را به‌همراه دارد و نمونه‌های خلاف آن را هم که به اندازه کافی دیده‌ایم. اما دراین‌میان یک مسئله خیلی مهم است: همان‌طور که در مقاله «عزت نفس در کودکان» گفته‌ایم، اساسِ عزت نفس در سنین پایین شکل می‌گیرد. عوامل مختلفی در عزت نفس نقش دارند که رفتار پدر و مادر و سبک تربیتی مدنظر آن‌ها جزو اصلی‌ترین این عوامل است. حالا می‌رویم سراغ این سوال: سبک فرزندپروری مقتدرانه با عزت‌نفس کودکان چه رابطه‌ای دارد؟
ابتدا بگذارید یک یادآوری بکنیم: چهار سبک اصلی فرزندپروری این‌ها بودند:
- فرزندپروری مستبدانه (Authoritarian Parenting)
- فرزندپروری مقتدرانه (Authoritative Parenting)
- فرزندپروری سهل‌گیرانه (Permissive Parenting)
- فرزندپروری طردکننده یا سهل‌انگار (Uninvolved Parenting)
به‌طور خلاصه، والدین مستبد معمولا رفتار سردی با بچه‌هایشان دارند و آن‌ها را شدیدا تحت تسلط خودشان نگه می‌دارند؛ والدین مقتدر روی فرزندان نظارت و کنترل دارند، ولی در کنار آن از صمیمیت و پاسخگویی غافل نمی‌شوند؛ پدر و مادرهای سهل‌گیر انتظارات کمی از فرزندانشان دارند، کنترل چندانی روی آن‌ها اعمال نمی‌کنند و زیاد درگیر تربیت آن‌ها نمی‌شوند و در آخر، والدین طردکننده هم که عملا بچه را به امان خدا رها می‌کنند و بعضا حتی برای تامین اساسی‌ترین نیازهای او هم حرکت خاصی از آن‌ها سر نمی‌زند!
تفاوت سبک فرزندپروری مقتدرانه با سبک فرزندپروری استبدادی
پدر و مادرهای مستبد مانند والدین مقتدر انتظارات بالایی از فرزندان دارند، ولی برخلاف آن‌ها خودشان را چندان دربرابر نیازهای عاطفی فرزندان پاسخ‌گو نمی‌دانند و در برخورد با آن‌ها سرد هستند. همچنین این دو گروه در چند و چونِ کنترل بچه‌ها باهم تفاوت‌هایی دارند. هردوی آن‌ها انتظار دارند که بچه‌هایشان رفتار مناسبی داشته باشند و قوانین خانواده را رعایت کنند، ولی والدین مستبد همچنین می‌خواهند که فرزندانشان بدون چون‌وچرا و پرسیدن دلیل تصمیماتشان، به دستورات آن‌ها عمل کنند. پدر و مادرهای مقتدر اما با استدلال و گفتگو کار را پیش می‌برند؛ به‌همین‌خاطر گاهی از شیوه فرزندپروری مقتدرانه با عنوان سبک فرزندپروری دموکراتیک یاد می‌شود.
بنابراین در هر دوی این سبک‌های والدگری، بر کنترل بالا روی رفتار فرزندتان تاکید می‌شود، ولی پدر و مادرهایی که سبک مستبدانه یا استبدادی را در پیش گرفته‌اند می‌خواهند که بر روح و روان بچه‌ها هم نظارت و تسلط داشته باشند.
یادآوری کنیم که پدر و مادرها لزوما از یک سبک فرزندپروری استفاده نمی‌کنند و اتفاقا خیلی از آن‌ها ترکیبی از این سبک‌ها را به کار می‌گیرند؛ به‌طوری‌که بسته به ویژگی‌های شخصیتی فرزندشان و موقعیتی که پیش آمده، هربار سراغ یکی از آن‌ها می‌روند. پس فکر نکنید که روش‌های تربیتی‌تان تنها باید به یکی از این سبک‌ها منحصر باشد و کاملا با آن تطابق داشته باشد.
نظر شما در مورد سبک فرزندپروری مقتدرانه چیست؟ چه تجربه‌ای از این سبک به خصوص دارید، لطفا برای ما در قسمت نظرات بنویسید.
