۱۱ نکته‌ی ضروری از روشهای فرزندپروری
ویژه والدین کودک دبستانی
وبسایت‌های متعددی به چالش‌های فرزندپروری در گروه‌های سنی مختلفی مانند نوزادان، کودکان نوپا و نوجوانان می‌پردازند.اما در این میان، یک گروه سنی گمنام مانده و توجه زیادی به آن نشده است: کودک دبستانی.شاید تصور کنید این سن از اهمیت چندانی برخوردار نیست و به آسانی می‌توان از آن عبور کرد.اما واقعیت این است که در مراحل فرزندپروری، برای والدین، چیزی به اسم «مرحله آسان» وجود ندارد.پرورش کودکان دبستانی نیز چالش‌های مخصوص به خودش را دارد. اگر والدین بتوانند در این سن، به درستی با مشکلات و چالش‌هایی که سر راه فرزندپروری دارد مواجه شوند، احتمال وقوع مشکل و بروز مسائل در نوجوانی را کاهش می‌دهند و می‌توانند نتیجه تلاش‌های خود را به خوبی ببیند. در این مقاله از ۱۱ راهکار کاربردی و مناسبی می‌گوییم که می‌تواند رابطه شما با کودکتان را تقویت کند. اگر شما هم کودک دبستانی دارید و دوست دارید بتوانید با او ارتباط بهتری برقرار کنید، این مقاله می‌تواند به شما کمک کند.
۱- هر روز با صدای بلند کتاب بخوانید
یکی از بهترین و مؤثرترین کارهایی که می‌توانید برای کودک دبستانی خود و پیشرفت او در مدرسه انجام دهید، این است که با همدیگر و با صدای بلند از روی کتاب بخوانید. شما می‌توانید هر روز (یا تقریباً هر روز) این کار را انجام دهید و با انجام آن، تنش‌ها و استرس‌هایی را که در طول روز و در اثر قرار گرفتن در یک محیط شلوغ و پر از فعالیت برای فرزندتان ایجاد شده است، آرام کنید. همچنین با خواندن کتاب با صدای بلند، می‌توانید علاوه بر ایجاد یک فضای دو نفره و شاد، توانایی‌های فرزندنتان را در زمینه خواندن بسنجید و ایرادهایش را برطرف کنید.
۲- یک زمان آرام و دو نفره را با هم طی کنید
یکی دیگر از مزایای کتاب خواندن با‌‌هم به ویژه قبل از خواب، ایجاد یک فضای دونفره و دوستانه برای صحبت کردن با فرزندانمان است. سال‌های مدرسه، سال‌های شلوغی است و والدین آن‌قدر در تکاپو هستند و دچار روزمرگی می‌شوند که دیگر فرصتی برای صحبت کردن درباره آنچه در ذهن کودکشان می‌گذرد، پیدا نمی‌کنند. این بدین معنا نیست که باید هر روز بعد از ظهر، زمانی برای روان‌درمانی کودکتان اختصاص دهید یا هر شب قبل از خواب با او بیست سؤالی بازی کنید. اما چند دقیقه بعد از خواندن کتاب، زمان مناسبی است که فرزندتان صحبت کند و شما گوش دهید. زمان‌های دیگری که می‌توانید این فرصت را برای کودک دبستانی خودتان فراهم کنید، هنگام پیاده‌روی عصرگاهی است (البته با حفظ پروتکل‌های کرونایی). شما می‌توانید مسیر هر روزه‌تان را کمی طولانی‌تر کرده و در مورد مسائل روز، از کودکتان سوال کنید. این کار باعث ایجاد یک گفت‌وگوی دو نفره و باکیفیت برای شما خواهد شد.
۳- الگوی خواندن و نوشتن باشید
اگر برای آموزش تمام پایه‌های خواندن و نوشتن کودک دبستانی خودتان، فقط روی مدرسه حساب باز کنید، کودک شما بخش مهمی از این آموزش را از دست خواهد داد. درست است که معلم فرزندتان به‌طور کامل، خواندن و نوشتن را به او آموزش می‌دهد اما شما نیز به عنوان والدین کودک، دو وظیفه مهم بر عهده دارید. اول اینکه شما باید آنچه را فرزندتان در مدرسه آموخته است، تثبیت و تقویت کنید. با پیگیری روند خواندن و نوشتن فرزندتان در منزل، برای او زمینه‌ای ایجاد می‌کنید تا توانایی‌های جدید خود را نشان دهد و برای شما نیز فرصتی فراهم می‌شود تا پیشرفت و توانایی‌های او را ارزیابی کنید. دومین وظیفه شما به عنوان والدین کودک دبستانی، این است که اهمیت خواندن و نوشتن را به فرزندتان نشان دهید. هنگامی که فرزندتان شما را در حال خواندن یا نوشتن می‌بیند، متوجه می‌شود که این کاری نیست که فقط او و هم سن و سال‌هایش مجبور به انجام دادنش باشند و خواندن و نوشتن، فقط یک تکلیف مدرسه‌ای نیست. وقتی شما از روی علاقه و در حضور کودک دبستانی خود مطالعه می‌کنید، او این پیام را با صدای بلند دریافت می‌کند که خواندن، چیز خوبی است. همچنین می‌توانید اهمیت نوشتن را هنگام ارسال ایمیل، تهیه لیست خرید یا به روزرسانی دفتر خاطراتتان به او نشان دهید.
۴- رفتارها را توضیح دهید
فرزند شما راه‌های فراوانی برای یادگیری دارد. او می‌تواند بنویسد، بخواند، لمس کند، بچشد و تجربه کند. زمانی که شما می‌خواهید به فرزندتان چیزی بیاموزید یا از او بخواهید که کاری انجام دهد، از چه روش‌هایی استفاده می‌کنید؟ به عنوان مثال می‌توانید از فرزندتان درخواست کنید خودش ظرف‌هایش را داخل ماشین ظرفشویی قرار دهد، اما قبل از آن، روش صحیح قرار دادن ظروف داخل ماشین را به او نشان دهید.برایش به طور کامل توضیح دهید که دستگاه چگونه کار می‌کند، آب از کدام قسمت وارد ماشین می‌شود، چرا کاسه‌ها و بشقاب‌ها باید از روبرو داخل ماشین قرار بگیرند و چرا سر چاقو‌ها باید به سمت پایین باشد.قبل از اینکه کودکتان ظرف خودش را داخل ماشین بگذارد، اجازه بدهید که نحوه چیده شدن ظروف را توسط شما ببیند. شما باید همه چیز را به طور کامل برای کودک توضیح دهید و بدانید که فقط یک بار گفتن کافی نیست. هر چقدر بیشتر توضیح دهید و کودک را در روند انجام کار مشارکت دهید، احتمال اینکه فرزندتان بیشتر متوجه منظورتان شود و راهنمایی‌های شما را دنبال کند، بیشتر خواهد بود.
۵- ضوابط و محدودیت‌های واقع‌بینانه تعیین کنید
شما باید قبل از اینکه فرزندتان خطوط قرمز را رد کند، برای او محدودیت‌ها و قوانینی در نظر بگیرید. اما دقت کنید که این قوانین، باید واقع‌بینانه بوده و قابلیت اجرایی شدن داشته باشند.به طور مثال ایده خوابیدن کودک، راس ساعت ۸ شب، بسیار خوب است. اما این امر در صورتی قابل اجرا است که فرزندتان سه شب در هفته، تا ساعت ۹ تمرین فوتبال نداشته باشد.با وضع قوانینی که کودک نمی‌تواند آنها را رعایت کند، فقط خودتان و فرزندتان را دچار یأس و سرخوردگی می‌کنید. بنابراین قبل از ایجاد هر قانونی در منزل، ابتدا محدودیت‌های خود را در نظر بگیرید و اولویت‌های خود را مشخص کنید.
۶- بیشتر تشویق و کمتر انتقاد کنید
از آن‌جایی که هیچ‌کس دوست ندارد از او انتقاد شود، به احتمال زیاد روش انتقادی در فرایند یادگیری برخی از رفتارهای کودک دبستانی، تأثیر چندانی نخواهد داشت. گاهی اوقات شما می‌توانید برای اصلاح رفتار فرزندتان، به جای انتقاد از رفتار اشتباهش، به خاطر بخش مورد قبول رفتارش، او را تحسین کنید. به طور مثال، زمانی که فرزندتان با لباسی کثیف در دست، جلوی شما ظاهر می‌شود، به جای عصبانی شدن و فریاد کشیدن، می‌توانید از او به خاطر اینکه لباسش را داخل سبد لباس‌ها می‌اندازد تشکر کنید و به او بگویید: «ممنونم که لباست را در سبد رخت‌چرک‌ها می‌اندازی!»
۷- قبل از انجام هر کاری، انتظارات خود را توضیح دهید
فرزند شما نمی‌داند که در شرایط جدید، چطور باید رفتار کند. این وظیفه شما است که به طور کامل برای او توضیح دهید، چه رفتاری مناسب و چه رفتاری نامناسب است. توضیح انتظارات، به مراتب بهتر از این است که همیشه در حال فریاد کشیدن بر سر فرزندمان باشیم که چرا آن‌طور که می‌خواهیم رفتار نمی‌کند. شما هرگز به او نگفته‌اید چه انتظاری از او دارید. به طور مثال، اگر به فکر رفتن به نمایشگاه یا فروشگاه کتاب با کودک دبستانی خودتان هستید، قبل از رفتن به آنجا، برای او توضیح دهید که چه چیزهایی را باید رعایت کند. آیا باید دستان شما را بگیرد؟ باید کفش راحتی بپوشد؟ یا اینکه آیا خودش باید کیف شخصی‌اش را حمل کند؟ کاملاً واضح و مشخص است که کودکان، قدرت ذهن‌خوانی ندارند و شما باید انتظارات خود را با آرامش برای آنها روشن کنید.
۸- کودکتان را برای تغییر موقعیت آماده کنید
یکی از ترفندهای عالی و مناسبی که می‌توانید در خانه استفاده کنید، آماده کردن کودک دبستانی برای تغییر موقعیت است. حالتی را در نظر بگیرید که فرزندتان در خانه نشسته و در حال انجام کاری است و شما ناگهان از او می‌خواهید که کارش را کنار بگذارد و با شما به فروشگاه بیاید. در این مواقع، کودک یا به حرف شما گوش نمی‌کند یا التماس می‌کند که به او اجازه بدهید کارش را ادامه دهد. چیزی که معلم‌های مدرسه می‌دانند و خیلی از پدر و مادرها به آن توجهی نمی‌کنند، این است که نه تنها باید انتظارات خود را به طور واضح برای کودکان بیان کنیم، بلکه باید پیش از رسیدن زمان انجام کار، آنها را از نظر ذهنی آماده کنیم. زمانی که کودکان در حال انجام فعالیتی هستند، به خصوص اگر آن کار سرگرم کننده باشد و شما به طور ناگهانی بگویید همین الان وقت رفتن است، باید منتظر واکنش عجیبی از سوی آنها باشید. در حالی که اگر قبل از انجام آن کار، کودک خود را آماده کنید، ذهن او فرصت کافی برای پذیرش موضوع را خواهد داشت. به طور مثال، قبل از رفتن به فروشگاه، به کودک خود بگویید که پنج دقیقه دیگر باید به فروشگاه برویم.
۹- به جای قضاوت در مورد کودکتان، رفتار او را قضاوت کنید
روشی که همه ما باید در پیش بگیریم این است که هرگز خودِ کودک را قضاوت نکنیم. شما می‌توانید کارهای او را قضاوت کنید، اما گفتن جمله «تو بچه بدی هستی» فقط اعتمادبه‌نفس کودکتان را از بین می‌برد، باعث ایجاد صداهای منفی در ذهن کودک دبستانی می‌شود و همین صداها، جلوی موفقیت‌های او را خواهد گرفت. حتی اگر از کودک دبستانی خود بسیار ناامید شده‌اید، هرگز به او نگویید که «تو بچه بدی هستی.» در عوض می‌توانید به او بگویید که رفتار او، شما را بسیار ناراحت کرده است. کلنجار رفتن با کودک، به عنوان «موجودی که درکی از شرایط ندارد» یا «فردی که به هیچ کاری نمی‌آید»، نه تنها هیچ کمکی به شما نمی‌کند، بلکه مشکلات بسیار بدتری را سر راه شما قرار می‌دهد.
۱۰- روی الگوی خواب فرزندتان تمرکز کنید
اگر فقط می‌توانید یک چیز را در زندگی فرزند خود اصلاح کنید، رفتارها و الگوهای خواب او را درست کنید. کودک دبستانی به ۱۲ ساعت خواب شبانه احتیاج دارد. مقدار خواب او در کمترین شرایط باید بین ۹ تا ۱۰ ساعت باشد. شاید مجبور باشید برای اینکه کودک خود را زود به رختخواب بفرستید، برخی از فعالیت‌های عصرانه او را قطع کنید یا تلاش کنید تکالیفش را زودتر انجام دهد. بهتر است پیش از خواب، تمام وسایل الکترونیکی را از اتاق خواب او خارج کنید. کمبود خواب با نمرات ضعیف، توجه ضعیف، مشکلات رفتاری و حتی عادات غذایی نامناسب ارتباط دارد.اگر خواب راحت شبانه را در اولویت قرار دهید، می‌توانید سایر روال‌ها و انتظارات دیگر را که با خواب مرتبط هستند، تنظیم کنید.
۱۱- برای نگرانی‌های آینده خود برنامه‌ریزی کنید
شما می‌توانید از همین حالا برای آنچه که ممکن است در آینده دردسرساز شود، برنامه‌ریزی کنید. به طور مثال، اگر فرزند شما، هر شب با تبلت یا گوشی به رختخواب می‌رود تا قبل از خواب کمی بازی کند، ممکن است به خودی خود مسئله‌ای بزرگ و نگران‌کننده نباشد؛ اما این موضوع اگر تبدیل به عادت شود، می‌تواند چرخه خواب فرزندتان را در نوجوانی به هم بریزد. بنابراین بهتر است از همان کودکی، قانون ممنوعیت ورود تبلت و موبایل به رختخواب را وضع کنید. همچنین از همان کودکی، محدودیت‌هایی برای رفت و آمد تعیین کنید و روال مشخصی را برای امور خانه در نظر بگیرید. کودک دبستانی نسبت به نوجوانی که به دنبال استقلال است، انعطاف بیشتری دارد و بهتر است که هم اکنون با یک کودک هشت ساله بجنگید و پس از پیروزی در نبرد، می‌توانید انتظارات خود را در ده سال آینده، تحت عنوان «روال معمول» ادامه دهید.
منبع
Parenting Hacks: 12 Essential Tips for Parents of School-Age Children
