رفتار درمانی کودکان بیش فعال و ایجاد نظم

رفتار درمانی کودکان بیش فعال و ایجاد نظم در آن ها موضوع مقاله است. در این مقاله گروه روانشناسی و آموزشی افرادخت به بررسی بیاری ADHD و یا بیش فعالی پرداخته است. همچنین در این مقاله تیم افرادخت به رفتار درمانی و نحوه رفتار والدین و اطرافیان کودک مبتلا به ADHD و یا بیش فعال پرداخته است. همچنین میتوان علائم و عوامل دخیل در بیماری بیش فعالی را در کودکان در این مقاله مشاهده نمود. چندین روش کلی برای نحوه برخورد با کودک بیش فعال در این مقاله بررسی شده است. همچنین شایان ذکر است که سنین تشخیص این اختلال در کودکان را نیز می توان در این مقاله مطالعه نمود.

رفتار درمانی کودکان بیش فعال و علائم اختلال بیش فعالی یا ADHD در کودکان

عدم تمرکز کافی، بی توجهی به اطراف، انجام فعالیت های بسیار، جنب و جوش فراوان و در مواردی پرخاشگری با تکانه های ساده از علائم، نشانه های بسیار شایع بیش فعالی هستند. یکی از موارد مهم علائم بیش فعالی در کودکان، حرکات تکانشی در آنها است، در این حالت کودک به دلیل انرژی زیادی که دارد، بدون عاقبت اندیشی دست به هر کار خطرناکی می زند.

گاهی والدین با دیدن علائمی همچون خیال بافی کودک، عدم تمرکز کافی، کم حوصلگی کودک برای انجام تمارین مدرسه نگران شده و تصور می کنند که کودکشان دچار اختلال بیش فعالی است. در حالیکه این حالت ها برای تمام کودکان امری عادی و روزمره است.

نشانه های اختلال بیش فعالی در دختران و پسران با یکدیگر متفاوت است. نداشتن نظم، کم توجهی به اطراف، ضعف در آموزش مهارت از نشانه های این اختلال در دختران به شمار می روند. اما پسران درگیر بیش فعالی دارای رفتارهایی مانند پرخاشگری، حرکات بدون منطق و… هستند. به طور کلی تحرک زیاد، عدم توجه و رفتارهای تکانه ای از علائم اصلی این بیماری محسوب می شود.

اما نکته مهم این است که بیش فعالی و اختلالات حسی دارای رفتارهای یکسان اما ریشه های متفاوت هستند به همین دلیل پیشنهاد می کنیم پس از مطالعه این مطلب مقاله تفاوت های بیش فعالی و اختلالات حسی را نیز مطالعه بفرمائید تا بصورت کامل تفاوت این دو موضوع برایتان مشخص شود.

رفتار درمانی کودکان بیش فعال – مطمئن شوید که فرزندتان قوانین را فهمیده است

گفتن “این کار را انجام بده” یا “از انجام آن اجتناب کن” کافی نیست. برای اطمینان از اینکه فرزندتان قوانین را به خوبی می داند، فهرست هایی ایجاد کنید و باهم مرور کنید. برای مثال، ممکن است فهرستی تهیه کنید که در آن کارهای خاصی را که فرزندتان برای آماده شدن برای مدرسه باید انجام دهد، شرح دهد.

مطمئن شوید که قوانین به وضوح بیان شده اند. قوانین را مرور کنید تا مطمئن شوید که او متوجه شده است و در صورت لزوم آنها را مرور کنید. اگر کودک از قوانین پیروی نمی کند شاید باید به اختلال نافرمانی مقابله ای شک کنید.

رفتار درمانی کودکان بیش فعال – دستورات را واضح بیان کنید

ابتدا نام فرزندتان را بگویید تا مطمئن شوید که توجه او را جلب کرده اید. سپس به او بگویید دقیقاً چه کاری را می خواهید انجام دهد. به عنوان مثال، اگر در صف تسویه‌حساب فروشگاه مواد غذایی هستید، باید بگویید: «استیو، کنار من بایست و به چیزی دست نزن». این کافی نیست که به فقط بگویید «درست وایسا»، زیرا ممکن است نداند که این به چه معناست. نکته آخر این که، عواقب سرپیچی از دستور را هم بیان کنید و همیشه سر حرفتان باشید.

در رفتار درمانی کودکان بیش فعال کودکان ابتدا نام فرزندان را صدا کنید. بعد که توجه او جلب شد به او بگویید که دقیقا از او می خواهید تا چه کاری را انجام دهد. اگر دستوری به کودک می دهید باید کاملا واضح باشد تا او را به همان شکل عملی کنید.

برای مثال اگر در صف ایستاده اید به جای انکه بگوید درست بایست در عوض بگویید کنار من بایست و به چیزی دست نزن. در این حالت کودک به درستی تمام جزئیات درخواست شما را بهتر متوجه شده است. همچنین به او عواقب سرپیچی را متذکر شوید تا از فرمان شما سرپیچی نکند.

رفتار درمانی کودکان بیش فعال انتظار خیلی زیاد نداشته باشید

بین تعریف و تمجید فرزندتان و انتقاد کردن تعادل برقرار کنید. یک قانون سرانگشتی خوب این است که فرزندتان را برای انجام کار خوب سه تا پنج برابر بیشتر از انتقاد از رفتار بد تحسین کنید.

شما فقط در با انتظار نتایج فوری و کامل فرزندتان را برای شکست آماده خواهید کرد. در عوض، روی پاداش دادن به قدم های کوچک تمرکز کنید و به تدریج راه خود را به سمت نتیجه دلخواه پیش ببرید.

اگر احساس کردید که بیش از حد انتقاد می کنید، کمی استانداردهای خود را پایین بیاورید. در حالات باید و نباید زیاد شما فقط در خود و فرزندتان را دیوانه خواهید کرد!

برای تشویق و پاداش دادن به فرزندتان از جملات «اگه/اونوقت» استفاده کنید

اگر فرزندتان قبل از انجام کارهای خانه یا تکالیفش برای انجام یک فعالیت مطلوب اجازه می‌خواهد، بگویید: «بله، وقتی تمیز کردن گاراژ را تمام کردید، می‌توانید با دوستانتان بیرون بروید». در مورد بچه های کوچکتر، مهم است که فعالیت پاداش دهنده بلافاصله پس از اتمام کار یا تکلیف انجام شود.

سن تشخیص بیش فعالی یا ADHD در کودکان

احتمال ابتلا به بیش فعالی در تمام سنین وجود دارد. حتی در نوزادان نیز ابتلا به بیش فعالی دیده شده است اما به طور معمول این اختلال در سنین قبل از ۷ سالگی رخ می دهد.

مهمترین نشانه این بیماری، نداشتن تمرکز و بی توجهی به اطراف است. در اکثر موارد کودک مبتلا به بیش فعالی در زمان آموزش و در پروسه یادگیری در مدارس قابل تشخیص هستند.

تشخیص در زمان مناسب و درمان در آن بازه طلایی، باعث سرعت روند درمانی و کاهش عواقب آن می شود.

والدین نقش بسیار مهمی در تشخیص و شناسایی هر نوع اختلال دارند و می توانند با درمان به موقع باعث رشد و شخصیت کودک گردند.

رفتار درمانی کودکان بیش فعال و نگهداری از کودک بیش فعال و نافرمان

رفتارهای ناسازگار معمولاً در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی وجود دارد. این رفتارها به ویژه در کودکانی که علائم آنها در درجه اول بیش فعالی است، بیش‌تر دیده می‌شود.

تکانشگری ممکن است منجر به رفتارهای بی پروا یا به ظاهر پرخاشگرانه شود. در حالی که اختلال در متعادل کردن حالت‌های عاطفی و عدم توانایی در کنترل عصبانیت ممکن است یکی دیگر از دلایل اصلی نافرمانی باشد.

در برخی موارد کودکان مبتلا به ADHD دارای اختلال نافرمانی مقابله جویانه یا ODD هستند. اختلالی که با الگوی مداوم رفتار منفی و متضاد رفتار مشخص می شود. سخت گیری در مورد رعایت نظم و انضباط به ندرت برای این کودکان کارآمد است. در مقابل تمرین مهرورزی و تمرکز بر مهارت سازی، راهکارهایی است که اغلب توسط متخصصان برای نگهداری از کودک بیش فعال توصیه می شود.

موثرترین روش نگهداری از کودک بیش فعال چیست

بهتر است کودکان مبتلا به اختلال ADHD مانند سایر افراد از رویکردهای منصفانه و مداوم بهره‌مند شوند. از این رو کارشناسان معمولا رویکردی را پیشنهاد می کنند که متمرکز بر تعیین انتظارات واضح، استفاده از روندهای طبیعی و ستایش رفتارهای مثبت است.

کارشناسان معتقدند که بهتر است از مجازات کودکان مبتلا به بیش فعالی برای رفتارهایی که خارج از کنترل آنها است جلوگیری کنید و درمورد رفتارهای مشکل ساز با کودکان صحبت کنید تا انگیزه آنها را بهتر بشناسید.

به عنوان مثال رفتاری که در این کودکان ناسازگار به نظر می رسد، ممکن است ناشی از سرخوردگی یا اضطراب باشد. پرداختن به احساساتی که در پس رفتارها هستند احتمالاً در کاهش پیامدهای ناگهانی در آینده کمک بسیاری خواهد کرد.

رفتار درمانی کودکان بیش فعال آیا دادن پاداش به تغییر رفتار فرزند کمک می کند

استفاده از سیستم‌های رسمی پاداش برای ایجاد انگیزه در کودک جوانب مثبت و منفی بسیاری دارد و باعث ایجاد تغییر در رفتار کودک می‌شود. از طرفی بسیاری از والدین به این نتیجه رسیدند که سیستم‌های پاداش دهی مانند جدول های برچسبی، به فرزندشان کمک می کند تا رفتارهای مشکل ساز را کاهش دهند.

از سوی دیگر برخی والدین نگران هستند که استفاده از پاداش برای تشویق به رفتار خوب، شبیه به رشوه دادن باشد. زیرا بسیاری از کودکان در هر موقعیتی به این فکر می‌کنند که: ” این کار چه منافعی برای من خواهد داشت؟ “و این باعث می‌شود به مرور زمان بد عادت شوند.

استفاده از جدول برچسبی یا سایر سیستم‌های پاداش رسمی یک تصمیم شخصی است. اما در حالت کلی پاداش‌هایی مانند خوشحال کردن کودک، سورپرایز کردن او بعد از یک هفته رفتار خوب یا استفاده از عبارات ستایشی مثبت می‌تواند سبب ایجاد انگیزه برای اصلاح رفتار در کودک شود.

رفتار درمانی کودکان بیش فعال چرا کودک مبتلا به بیش فعالی احساس بی‌ارزشی می‌کند

مشکل در دوست یابی، مشاجره در مدرسه یا مورد هجوم قرار گرفتن به دلیل خصوصیات ناپسند، می تواند ضربه بزرگی را بر عزت نفس کودک مبتلا به اختلال ADHD وارد کند.

اینکه پدر و مادر متوجه می‌شوند که کودک ذهنیت منفی از آن‌ها دارد و یا اینکه به این باور می‌رسند که کودکشان نمی‌تواند به موفقیت برسد، حادثه هولناکی برای آن‌ها است.

اگر چه عزت نفس پایین یک عارضه رایج و برگشت پذیر در ADHD است، اما والدین باید به علائم افسردگی نیز توجه کنند. زیرا کاهش عزت نفس پایدار و احساس بی ارزشی ممکن است نشانه هایی از یک مشکل فراتر از ADHD باشد و به راه درمانی دیگری نیز نیاز داشته باشد.

رفتار درمانی کودکان بیش فعال برای افزایش عزت نفس کودک بیش فعال چه راهکارهایی وجود دارد

والدین می توانند در هنگام موفقیت، با ستایش کودک، به پرورش عزت نفس او کمک کنند. همچنین تشویق برای دنبال کردن علایق برای پیدا کردن نقاط قوت برای کودک سودمند است.

به عنوان مثال کودکی که دوست دارد خط خطی کند، ممکن است یک هنرمند با استعداد شود. کودکی که به آشپزی علاقه‌مند است، ممکن است احساس کند که اعتماد به نفس او در هنگام یادگیری و تسلط بر دستور العمل های آشپزی پیچیده رشد می کند.

رفتار درمانی کودکان بیش فعال اصلاح کردن تکنیک های نظم و رفتار درمانی کودکان بیش فعال

تکنیک تایم اوت برای رفتار درمانی کودکان بیش فعال بر روی نوجوان اثر گذاری بالاتری می گذارند. مثلا اگر دانش آموز یک قانون را زیر پا گذاشت در عوض دادن یک بازه زمانی ۵ دقیقه ای به او یک کار پنج دقیقه یا مشابه جمع کردن اتاق بدهید.

رفتار درمانی کودکان بیش فعال – سیستم رفتاری پاداش و تنبیه در معلمان

یکی از بهترین ابزارها برای همکاری اولیا و مربیان، کارنامه روزانه است. با معلم صحبت کنید تا رفتارهای مورد نظر کلاس را تعیین کنید – «تکمیل تکالیف در زمان تعیین شده» یا «مشارکت در بحث». در پایان هر روز مدرسه، معلم می تواند ارزیابی سریعی از پایبندی فرزند شما به این اهداف رفتاری داشته باشد و برگه را با کودک به خانه بفرستد.

در حالتی که کودک به خوبی قوانین مدرسه را رعایت کرده باشد، می توانید به او پاداش دهید.اگر فرزند شما در مقطع راهنمایی یا دبیرستان است، از مشاور مدرسه بخواهید تا در مورد یک گزارش هفتگی با همه معلمان فرزندتان صحبت کند. برای این گزارش های معمولی از صفحاتی در دفترچه تکالیف او استفاده کنید.

بسیاری از والدین این راهبردها را بدون کمک حرفه ای استفاده می کنند. اگر در دستیابی به نتایج مورد نظر مشکل دارید، مراجعه به یک مشاوره خانواده و جلسات آموزش والدین قطعا نتیجه بخش خواهد بود.

رفتار درمانی کودکان بیش فعال – سیستم پاداش و تنبیه در مدرسه

در حوزه رفتار درمانی کودکان بیش فعال کارنامه روزانه می تواند کمک کننده باشد. با معلم در این زمینه صحبت کنید که در ارتباط با همکاری کودک در مباحث و انجام تکالیفش به شما گزارش دهند. همراه با کودک کاغذی را به خانه بفرستد. در صورتی که رفتار کودک سنجیده و درست بود به او پاداش دهید.

علائم اختلال بیش فعالی

عدم تمرکز کافی، بی توجهی به اطراف، انجام فعالیت های بسیار، جنب و جوش فراوان و در مواردی پرخاشگری با تکانه های ساده از علائم، نشانه های بسیار شایع بیش فعالی هستند. یکی از موارد مهم علائم بیش فعالی در کودکان، حرکات تکانشی در آنها است، در این حالت کودک به دلیل انرژی زیادی که دارد، بدون عاقبت اندیشی دست به هر کار خطرناکی می زند.

گاهی والدین با دیدن علائمی همچون خیال بافی کودک، عدم تمرکز کافی، کم حوصلگی کودک برای انجام تمارین مدرسه نگران شده و تصور می کنند که کودکشان دچار اختلال بیش فعالی است. در حالیکه این حالت ها برای تمام کودکان امری عادی و روزمره است.

نشانه های بیش فعالی در دختران و پسران

نشانه های اختلال بیش فعالی در دختران و پسران با یکدیگر متفاوت است. نداشتن نظم، کم توجهی به اطراف، ضعف در آموزش مهارت از نشانه های این اختلال در دختران به شمار می روند. اما پسران درگیر بیش فعالی دارای رفتارهایی مانند پرخاشگری، حرکات بدون منطق و… هستند. به طور کلی تحرک زیاد، عدم توجه و رفتارهای تکانه ای از علائم اصلی این بیماری محسوب می شود. اما نکته مهم این است که بیش فعالی و اختلالات حسی دارای رفتارهای یکسان اما ریشه های متفاوت هستند.

• مشکل در توجه
• انجام فعالیت به شکل بیش از حد (بیش فعالی)
• انجام حرکات بدون فکر کردن به آنها (حرکت های تکانشی)
• ​علائم بیش فعالی در دوران نوزادی
• نوزاد اغلب در حال گریه هستند.
• به سختی آرام می شوند.
• به حد کافی خواب ندارد.
• نوزاد در زمان های مختلف، اشتهای متفاوت دارد. گاهی پر اشتها و گاهی اصلاً غذا نمی خورد.