موثرترین راه برخورد با کودکان پرخاشگر
چه رفتاری در کودکان اوقات تلخی و پرخاشگری تلقی می‌شود؟
بدخلقی کودکان
شدت بدخلقی در کودکان می‌تواند از ناله و شکایت کردن، غر زدن و گریه کردن تا جیغ کشیدن، دست و پا زدن و لگد زدن، متفاوت باشد؛ این رفتار بیشتر در بین پسران و دختران ۱ تا ۴ ساله دیده می‌شود.
کودکان، برخلاف بزرگسالان، حس کنترل ندارند، بنابراین به دلیل عدم توانایی‌شان برای رسیدن به هدف و خواسته‌شان احساس سرخوردگی می‌کنند.
آیا زمانی را که حس می‌کردید در وضعیت خاصی کنترلتان را از دست داده و حس وحشتناکی را تجربه کرده بودید، به یاد می‌آورید؟
آن حس دقیقا همان چیزی است که کودک شما ممکن است تجربه کند، با این تفاوت که او درک نمی‌کند که می‌تواند شیوه‌ی رفتارش را کنترل کند.
دلایل اصلی پرخاشگری در کودکان چیست؟
این عوامل عبارتند از:
- رفتار پرخاشگرانه یا خشونت آمیز قبلی
- قربانی آزار جسمی و/یا آزار جنسی
- قرار گرفتن در معرض خشونت در خانه و/یا اجتماع
- قربانی قلدری شدن
- عوامل ژنتیکی (وراثت خانوادگی)
- استفاده از مواد مخدر و / یا الکل.
چه چیزی بچه ها را عصبانی می کند؟
در برخی موارد، ما کودکان را به دلیل پرخاشگری کردن، سرزنش می کنیم. اما باید یادمان باشد که آنها هنوز یاد نگرفته‌اند که چگونه تکانه‌های خود را کنترل کنند، یا درگیری‌ها را به روش‌های قابل قبول اجتماعی حل کنند.
در موارد دیگر، دلیل پرخاشگری کودکان ممکن است مشکلات خاصی باشد که با آنها دست و پنجه نرم می کنند. مانند رویدادهای استرس زا در زندگی، مشکلات تنظیم هیجانات عاطفی، کمبود توجه، علائم اوتیسم یا بیش فعالی.
با این حال در همه این موارد، حتی در مواردی که کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری جدی تشخیص داده شده اند، والدین می توانند تأثیر قدرتمندی برای کنترل پرخاشگری کودکان داشته باشند.
عوامل محیط برون از منزل
پرخاشگری در کودکان نیز تحت تأثیر نیروهای محیطی بیرون از خانه است. همسالان، معلمان، محله ها، پیام های شبکه های اجتماعی و عوامل فرهنگی همگی در ایجاد رفتار پرخاشگری در کودک نقش دارند.
مطالعات مشاوره روانشناسی نشان می دهد که برخی از کودکان در پاسخ به موقعیت های استرس زا، افزایش ترشح غیر طبیعی هورمون استرس کورتیزول را تجربه می کنند. این کودکان در معرض خطر بیشتری برای عصبی شدن و رفتار پرخاشگرانه هستند.
پرخاشگری در کودکان می تواند اشکال مختلفی داشته باشد:
- عصبانیت های فیزیکی
- ضربه زدن
- لگد زدن یا گاز گرفتن
- تخریب اموال و اشیاء
- قلدری
- حملات کلامی
- تلاش برای کنترل دیگران از طریق تهدید یا خشونت.
راه های برخورد با پرخاشگری کودک
در اینجا نکات کلیدی برای مقابله با پرخاشگری کودکان در دو بخش ارائه شده است. بخش اول مربوط به شما به عنوان والدین است. بخش دوم حاوی نکات عملی برای کمک به کودکان برای غلبه بر رفتار پرخاشگرانه خود است.
راهکارهای مناسب برای رفتار با کودک پرخاشگر
اگر با یک کودک پرخاشگر در ارتباط هستید، باید بیشتر از سایر والدین مراقب رفتار و کردار خود باشید. با بکارگیری تکنیک ها زیر در برخورد با کودک پرخاشگر تان شاهد کاهش پیدا کردن تنش ها او خواهید شد.
عدم پرخاش در برابر پرخاشگری کودک
اشتباه ترین نوع برخورد با کودک پرخاشگر این است که شما نیز از ابزار پرخاشگری استفاده کنید و سرش داد بزنید. کودک از شما یاد می گیرید؛ که زمانی که چیزی را دوست ندارد باید به صورت تهاجمی برخورد کند. این رفتار شما نه تنها او را آرام نکرده است، بلکه پیام های اشتباهی به او فرستاده است.
ممکن احساس کنید که خجالت زدگی و عصبانیت کنید. اما ابتدا سعی کنید تا خودتان را آرام کنید و چند نفس عمیق بکشید. سپس فکر کنید که چگونه میتوایند با رفتاری آرام با کودک برخورد کنید.
صحبت با کودک در ارتباط با احساساتش
هنگامی کودک شما آرام است، زمانی را مشخص کنید تا با او درباره احساساتش صحبت کنید. نحوه برخورد با کودک پرخاشگر نباید مشابه خودش تندرو و تهاجمی باشد.
با حفظ آرامش خود و با مهربانی سعی کنید با او درباره شرایط به وجود آمده صحبت کنید. به او بگویید که طبیعی است که گاهی عصبانی شود اما نباید در این زمان به کسی آسیب بزند.
به بگویید بهتر است در این شرایط تا ده بشمارد و یا از بزرگتر کمک بگیرید. به او یاد بدهید که اگر احساساتش را به درستی بیان کند، خیلی راحت مشکلاتش حل می شود. با مثال زدن منظورتان را بهتر به او برسانید
مثلا برای او مثال بزنید که اگر دوستش مدادش را بگیرید، می تواند به او بگوید که عصبانی است و دوستش باید مدادش را پس بدهد.
پاسخ دادن مستقیم و بلافاصله به کودک
اگر کودک شما رفتار غیر معقولانه و پرخاشگرایانه از خود بروز می دهد؛ باید به طور مستقیم او را مواجه رفتارهای غلطش بکنید.
در واقع نباید به خاطر این رفتار هایش نباید پاسخ خود را به تعویق بیندازید. نحوه برخورد با کودک پرخاشگر باید به گونه ای باشد؛ که کودک متوجه کار اشتباهش بشود. به عنوان مثال اگر کودک شما کسی را کتک زد باید همان لحظه او را از موقعیت دورکنید.
برقرار ارتباط چشمی با کودک
بهتر است زمانی که می خواهید با کودک پرخاشگرتان برخورد کنید، خم شوید و روبروی چشمانش به او خیره شوید.
محققان علائم کردن که برقراری ارتباط چشمی می تواند اثر گذاری حرف شما را بیشتر کند. خم شوید و به چشمان او نگاه کنید؛ سپس با منطق و قاطعانه با لحنی آرام با او صحبت کنید.
دیگر روش های قدیمی مثل فریاد زدن، خارج شدن از اتاق و… به منظور جلب توجه کودک چندان درست و اثربخش نیست و یک صحبت ساده موثرتر است.
داشتن قوانین مشخص در برخورد با کودک
تعامل با کودک پرخاشگر باید به گونه ای باشد؛ که کودک بداند که دقیقا رفتارش هایش چه پیامدهایی را به دنبال خواهد داشت. به عبارتی دیگر رفتارهای شما باید تا حدودی قابل پیش بینی باشند.
هنگامی که رفتار شما با او در خانه و محیط بیرون متفاوت باشد؛ او را گیج خواهید کرد. ممکن این تصویر را برای کودک به وجود بیاورید، که لازم نیست در هر شرایطی رفتار های درست از خود بروز دهد.
برای مهار پرخاشگری کودک، قانون‌های محکم و ثابتی را تعیین کنید
کودکان باید بدانند چه رفتاری مجاز است و چه رفتاری مجاز نیست. اطمینان حاصل کنید که همه مراقبان کودک هم، از قوانینی که شما برای رفتار با کودک پرخاشگر تعیین کردید؛ تبعیت می‌کنند.
به قانون‌های خود پایبند باشید. تا آن‌جا که ممکن است، هر بار به اقدامات پرخاشگرانه فرزندتان، یکسان پاسخ دهید. هرچه قابل پیش‌بینی‌تر باشید، زودتر الگویی را ایجاد می‌کنید که فرزندتان آن را تشخیص دهد و انتظارش را داشته باشد.
در واقع ملاکی که کودکان مطابق با آن بازخورد مثبت یا منفی دریافت می‌کنند، همان قانون‌های خانه و خانواده یا اصول تربیتی شما است.
به طور کلی در برابر کودک عصبی و پرخاشگر باید رفتاری قاطع داشته باشید تا در مواقع لزوم بتوانید به او نه بگویید.
راه‌های جایگزین پرخاشگری را به کودک معرفی کنید
یکی از راهکارهای مهم برای رفتار با کودک پرخاشگر و عصبی، ارائه راه‌های بهتر برای نشان دادن عصبانیت به کودک است.
بچه‌ها می‌توانند مقداری از هیجان خشم خود را با لگد زدن به توپ، کوبیدن مشت به بالش، یافتن یک فرد بزرگسال برای میانجی‌گری اختلاف یا بیان احساس در قالب کلمات ساده مثل: «من واقعا عصبانی‌ام چون کتابمو به زور گرفتی.»، تخلیه کنند.
ورزش، رقصیدن یا پیاده‌روی نیز ممکن است کمک‌کننده باشد. تشویق کودک به انجام کارهایی که از آنها لذت می‌برد یا او را آرام می‌کند(مثل نقاشی کردن، راه رفتن، وقت گذراندن با حیوان خانگی، گوش دادن به موسیقی، کتاب خواندن، صحبت کردن با یک دوست امن، خوردن یک نوشیدنی سرد یا یک دمنوش و…) می‌تواند به تسلط مجدد او به اعصابش کمک کند.
برای کاهش پرخاشگری کودک به او خودکنترلی را آموزش دهید
گاهی اوقات برای کنترل پرخاشگری کودک نیاز است به آنها آموزش دهید. کودکان، توانایی ذاتی برای کنترل و مدیریت رفتار خود را ندارند. باید این مهارت، به آنها آموزش داده شود.
آموزش خودکنترلی به بچه‌ها، میزان رفتارهای پرخاشگرانه آنها را کاهش می‌دهد. کودک به راهنمایی والدین نیاز دارد تا بتواند احساسات خود را تحت کنترل داشته باشد و قبل از هر رفتاری، به علت، انگیزه و پیامد آن فکر کند.
شما می‌توانید همچنین راه هایی برای مدیریت احساسات به کودک پیشنهاد کنید.
به طور مثال آموزش مهارت حل مسئله به کودکان می‌تواند یکی از موثرترین راهکارهای رفتار با کودک عصبی باشد.
به فرزند خود بیاموزید که بیش از یک راه برای حل هر مشکل وجود دارد و ارزیابی چندین راه حل بالقوه قبل از شروع تمام کارها مفید است.
بنابراین، او را تشویق کنید تا حداقل ۳ راه ممکن برای حل یک مسئله را قبل از تصمیم‌گیری در مورد این که چه کاری انجام دهد، بررسی کند.
برای نمونه اگر دوستش به او توهین کرده است ۳ راه احتمالی از او بخواهید. مثلا: او را کتک بزند، به او قاطعانه بگوید کارش اشتباه است و حق ندارد دیگر، این گونه صحبت کند و با والدین یا معلم این موضوع را در میان بگذارد.
مزایا و معایب هر کدام از این راه‌ها را بررسی کنید و توضیح دهید کم‌کم خودش باید بتواند در مواقعی که عصبانی می‌شود، کم آسیب‌ترین روش را انتخاب کند.
محرک‌های پرخاشگری کودک را شناسایی کنید
شما می‌توانید برای رفتار با کودک پرخاشگر خود، برخی از الگوهای زمانی و مکانی که فرزند شما، پرخاشگرانه رفتار می‌کند را مشخص کنید. بررسی کنید پرخاشگری و عصبانتیت کودک کجا اتفاق می‌افتد؟ خانه؟ مهدکودک؟ مرکز خرید؟ آپارتمان مادربزرگ؟ یا فرقی نمی‌کند در هر جایی که فرزند شما در آن قرار دارد این اتفاق می‌افتد؟
اگر فقط در یک محیط اتفاق می‌افتد، ممکن است ویژگی آن محیط (به عنوان مثال: شلوغ بودن زیاد، داشتن نور زیاد، خیلی گرم بودن یا سرد بودن، و… ) این رفتار را تحریک می‌کند.رویدادهایی مانند تغییر اتاق کودک، جابه‌جایی خانه، به دنیا آمدن نوزاد جدید یا از دست دادن حیوان خانگی.
هر کدام از این تغییرات می‌تواند باعث شود کودک شما احساس ناامنی کند و کمتر قادر به کنترل رفتار خود باشد.
این موارد محرک‌های رایج برای رفتار پرخاشگرانه در کودک هستند و به شما یک الگوی کلی از بروز پرخاشگری کودکتان می‌دهند.
این الگو به شما کمک می‌کند بفهمید که دلیل احتمالی رفتار فرزندتان چه می‌تواند باشد. می‌توانید از این اطلاعات برای به حداقل رساندن محرک‌های پرخاشگری یا رفتار با کودک پرخاشگر خود استفاده کنید.
برای مثال ممکن است متوجه شوید که فرزندتان در زمان‌هایی مانند تعطیلات یا انتظار برای شروع کلاسها، پرخاشگری بیشتری نشان می‌دهد.
شاید در این حالت نیاز داشته باشد موقعیت‌ها کمی ساختارمندتر باشند یعنی برنامه‌ریزی برای چنین زمان‌های آزادی وجود داشته باشد. احتمالا با چند راهکار ساده پرخاشگری کودک در این زمینه کاهش یابد.
به طور مثال او می‌تواند در این زمان‌ها همراه با یک دوست مورد اعتماد شما، برای تعطیلاتش برنامه‌ریزی کند یا می‌تواند به کمک شما فهرستی از فعالیت‌های سرگرم‌کننده را تهیه کند یا حتی به عنوان یک دستیار به معلم خود برای آماده‌سازی کلاسها کمک کند. همه این موارد در اجرای یک راهکار موثر برای رفتار با کودک پرخاشگر به شما کمک می‌کند.
سایر مقالات
بدون دیدگاه