۱۰ راهکار کاربردی برای افزایش حافظه دانش‌آموزان
یکی از عوامل کلیدی برای موفقیت در تحصیلات دانش‌آموزان، داشتن حافظه‌ای قوی و قابلیت به خاطر سپردن و بازخوانی اطلاعات است. دانش‌آموزانی که توانایی بهره‌برداری مناسب‌تری از حافظه‌ی خود داشته باشند، معمولاً در عملکرد تحصیلی نتایج بهتری به دست می‌آورند.
با این حال گاهی اوقات، دانش‌آموزان با مشکلاتی مانند فراموشی، تمرکز پایین و ضعف در حفظ اطلاعات روبه‌رو می‌شوند که می‌تواند تأثیراتی منفی بر عملکرد تحصیلی آنها داشته باشد. خوشبختانه استراتژی‌ها و تکنیک‌های مطالعه گوناگونی وجود دارد که می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند حافظه‌‌شان را بهبود ببخشند و بتوانند اطلاعات را به شکل مؤثرتری به خاطر بسپارند.
در این مقاله، ابتدا با یک منحنی مهم به نام منحنی فراموشی آشنا می‌شویم تا با روند فراموش کردن اطلاعات آشنا شویم. سپس به بررسی سه راهکار مطالعه معروف اما ناکارآمد می‌پردازیم و در نهایت ۱۰ راهکار کاربردی برای افزایش حافظه دانش‌آموزان را معرفی می‌کنیم.
اگر شما هم دانش‌آموزی دارید که می‌خواهد در عملکرد تحصیلی‌اش نتایج بهتری به دست بیاورد، می‌توانید این مقاله را به آنها معرفی کنید.
منحنی فراموشی چیست؟
متن بالای نمودار:
«منحنی فراموشی: بدون مرور و بازبینی مطالب، ما بعد از یک هفته، فقط ۲۵ درصد مطالبی را که یاد گرفته‌ایم به خاطر می‌سپاریم.»
قبل از اینکه تلاش حماسی خودمان برای بهبود حافظه‌مان را شروع کنیم، بهتر است یک قدم به عقب برگردیم و به تصویر منحنی فراموشی نگاه کنیم: موضوع فقط یادگیری «نحوه به خاطر سپردن بیشتر» نیست، کمتر فراموش کردن هم است. به عبارت دیگر، یادگیری و نگهداری اطلاعات به یک اندازه مهم هستند.
فرآیند فراموشی به بهترین شکل ممکن توسط منحنی فراموشی نشان داده شده است؛ این منحنی به عنوان منحنی ابینگهاوس شناخته می‌شود و به نام روان‌شناس آلمانی هرمان ابینگهاوس در دهه ۱۸۸۰ نامگذاری شده است. منحنی فراموشی، رابطه بین زمان و میزان به یاد سپردن اطلاعات را نشان می‌دهد.
منحنی فراموشی نشان می‌دهد که اگر برای به خاطر سپردن تلاش نکنیم، اطلاعات به این شکل فراموش می‌شوند:
- ۵۸ درصد اطلاعات بعد از ۲۰ دقیقه (!)؛
- ۴۴ درصد اطلاعات بعد از ۱ ساعت؛
- ۳۴ درصد اطلاعات پس از ۱ روز؛
- ۲۵ درصد اطلاعات پس از نزدیک به ۱ هفته؛
- ۲۱ درصد اطلاعات بعد از ۱ ماه.
این موارد را با حجم زیاد مطالب درسی در ۱۰ موضوع ترکیب کنید. خوشبختانه، یک راه مهم برای مبارزه با این موضوع وجود دارد: استفاده و بازیابی اطلاعات در فواصل زمانی مختلف پس از قرار گرفتن در معرض اطلاعات (تکرار فاصلهدار)، حافظه بلند مدت ما را افزایش می‌یابد.
این هم به این دلیل است که منحنی فراموشی ما تغییر شکل می‌دهد (نرخ فراموشی کاهش می‌یابد) و به سمت راست تغییر می‌کند:
متن بالای نمودار: «مبارزه با منحنی فراموشی با استفاده از یادآوری فعال + تکرار فاصلهدار»
با اینکه تکرار فاصلهدار یک تکنیک کاربردی مطالعه است، قوی‌ترین ابزار استفاده ترکیبی از کمک‌های حافظه، تکنیک‌های مطالعه موثر و عادات سبک زندگی ثابت برای به حداکثر رساندن قدرت حافظه در امتحانات است.
راهبردهای یادگیری ناکارآمد
برای خیلی از دانش‌آموزان پیش آمده مطالبی را که به تازگی خوانده‌اند، از یاد ببرند. در چنین شرایطی امکان دارد خودشان و توانایی‌های‌شان را زیر سوال ببرند. اما خبر امیدوارکننده این است که در بسیاری از مواقع تکنیک‌های مطالعه ما مقصر هستند.
در حقیقت، بسیاری از تکنیک‌های رایج و پراستفاده که توسط کارشناس‌های مطالعه و کتاب‌های مشهور توصیه می‌شوند، به طور ناخودآگاه راهبردهای غیرفعال هستند. این روش‌ها در طی نسل‌های متوالی مورد استفاده قرار گرفته‌اند اما حالا می‌دانیم که کارایی چندانی ندارند:
۱. هایلایت کردن
هایلایت‌کردن یکی از ابزارهای کلاسیک برای به خاطر سپردن نکات مهم درسی است. اما آیا تا به حال در این چرخه گیر افتاده‌اید که به جای نکات کلیدی اصلی، به خودتان بیایید و ببینید کل صفحه را هایلایت کرده‌اید؟
با اینکه بیشتر ما حداقل در دوره‌ای این کار را انجام داده‌ایم، شاید برای‌تان عجیب باشد بدانید هایلایت کردن آنچنان تکنیک مطالعه خوبی نیست.
تحقیقات نشان داده که هایلایت کردن هیچ کمکی به فرآیند یادگیری نمی‌کند. همچنین امتیازات کمتری در افزایش عملکرد دانش‌آموزان و کمک به آنها در یادگیری مفاهیم جدید به دست می‌آورد.
با وجود اینکه هایلایت کردن کتاب و جزوه‌های درسی با رنگ‌های آبی، قرمز و زرد، ممکن است رضایت‌بخش و سازنده به نظر برسد، اما اینگونه نیست و کاربرد کمی دارد.
۲. بازخوانی
بازخوانی تنها در صورتی روش خوبی است که قرار باشد مغز خودتان را طوری دستکاری کنید و فریب بدهید که فکر کند در مورد موضوعی مطالعه کرده‌اید و یاد گرفته‌اید.
بسیاری از دانش‌آموزان ساعت‌ها از وقت و انرژی خودشان را صرف بازخوانی می‌کنند تا در نهایت متوجه شوند که هیچ اطلاعات جدیدی حفظ نکرده‌اند. دلیل اصلی‌اش هم این است که بازخوانی روش مطالعه مناسبی برای به خاطر سپردن اطلاعات نیست.
۳. خلاصه کردن
خلاصه کردن یکی دیگر از راهبردهای یادگیری ناکارآمد رایج است که به عنوان یکی از بهترین تکنیک‌های مطالعه شناخته شده است.
خیلی از ما ممکن است باور نداشته باشیم که خلاصه کردن روش مطالعه ناکارآمدی است؛ چرا که باعث صرفه‌جویی در زمان می‌شود، تمام اطلاعات را به شکل نکات ساده جمع می‌کند، و از همه مهم‌تر اینکه به نسبت خیلی از روش‌ها، آسان‌تر است.
با این حال اگر چه، خلاصه کردن تکنیک مطالعه خوبی برای ساده‌کردن اطلاعات پیچیده جدید جهت رسیدن به درک و دانش است اما برای یادآوری اطلاعات کاربرد ندارد. به طور خلاصه، همه ما از خلاصه‌سازی برای هدف اشتباهی استفاده کرده‌ایم.
حالا که تمام استراتژی‌های رایج و بی‌اثر مورد استفاده توسط بسیاری از دانش‌آموزان را بررسی کرده‌ایم، بیایید ببینیم چگونه می‌توانید روال مطالعه خود را مجدداً ارزیابی کنید و بهترین تکنیک‌های مطالعه را برای دریافت نتیجه هر چه بهتر به کار ببرید.
۱۰ راهکار کاربردی برای افزایش حافظه دانش‌آموزان
در این بخش روی «استراتژی‌های مطالعه فعال» تمرکز خواهیم کرد که به دانش‌آموزان کمک می‌کند در ارزیابی بعدی نتیجه مطلوب‌تری به دست بیاورند.
۱. SQ3R
این یک کد کپچای اینترنتی نیست! این کلمه مخفف عبارت زیر است:
S از کلمه Survey به معنای بررسی می‌آید.
Q از کلمه Question به معنای پرسش می‌آید.
و 3R از سه R ابتدای کلمه‌های زیر به دست آمده است:
Read به معنای خواندن.
Recite به معنای از بر خواندن.
Review به معنای مرور کردن.
SQ3R تکنیک مطالعه‌ای است که به دانش‌آموزان کمک می‌کند فعالانه با مطالب درگیر شوند و اطلاعات را به طور مؤثرتری حفظ کنند.
این تکنیک شامل مراحل زیر است:
۱- Survey؛ بررسی مطالب برای درک ساختار و محتوای آن،
۲- Question؛ ایجاد سؤالاتی برای راهنمایی کردن روند خواندن.
۳- Read؛ خواندن فعال و یادداشت برداری.
۴- Recite؛ بازخوانی و خلاصه کردن مطالب آموخته شده.
۵- Review؛ مرور دوره‌ای مطالب.
SQ3R یادگیری فعال، درک مطلب و یادآوری را ترویج می‌کند و آن را به بهترین روش مطالعه موثر برای بهبود عملکرد تحصیلی تبدیل می‌کند. دانش‌آموزان با استفاده از SQ3R، می‌توانند با رویکردی ساختاریافته‌تر و کارآمدتر در مطالعات تحصیلی خود عمل کنند که منجر به حفظ بهتر اطلاعات و نتایج بهتر در عملکرد درسی می‌شود.
۲. یادگیری آنکی (Anki)
آنکی یکی از بهترین تکنیک‌های مطالعه برای به خاطر سپردن اطلاعات از طریق تکرار فاصلهدار است. آنکی یک اپلیکیشن فلش کارت است که برای هر دو سیستم عامل اندروید و IOS قابل دریافت است.
آنکی به کاربران این امکان را می‌دهد که دسته‌های فلش کارت خودشان را ایجاد کنند یا کارت‌های از پیش ساخته شده را دانلود کنند.
این نرم‌افزار از فرمت‌های مختلف پرسش و پاسخ از جمله متن، تصویر و صدا پشتیبانی می‌کند. آنکی به ویژه برای یادگیری زبان، مطالعات تجربی، و سایر موضوعات حفظ کردنی مفید است و آن را به انتخابی محبوب در میان دانش‌آموزانی تبدیل می‌کند که به دنبال بهترین تکنیک مطالعه هستند.
۳. بازنویسی
با اینکه بازخوانی کارآمد نیست، بازنویسی یکی از بهترین تکنیک‌های مطالعه است؛ چرا که با درگیر کردن فعال مغز به تقویت یادگیری کمک می‌کند. این تکنیک شامل خلاصه کردن یا بازنویسی اطلاعات با کلمات خودتان است که باعث درک بیشتر و حفظ اطلاعات می‌شود.
بازنویسی همچنین به سازماندهی و تثبیت دانش کمک کرده و به خاطر سپردن اطلاعات را آسان‌تر می‌کند. به‌علاوه، بازنویسی امکان شناسایی اشکالات‌تان در درک مفاهیم را فراهم می‌کند و به بهبود درک کلی‌تان کمک می‌کند.
دانش‌آموزان با استفاده از بازنویسی می‌توانند یادگیری خودشان را افزایش دهند و عملکرد تحصیلی‌شان را بهبود ببخشند.
۴. فلش کارت
اگر شرایط استفاده از اپ‌هایی مانند آنکی را نداشته باشید می‌توانید از فلش کارت‌های کاغذی استفاده کنید. فلش کارت‌ها یکی از بهترین تکنیک‌های مطالعه هستند، چرا که یادآوری فعال را تقویت می‌کنند و یک استراتژی یادگیری قدرتمند به حساب می‌آیند.
فلش کارت‌ها ابزار ساده‌ای هستند که می‌توانند برای به خاطر سپردن اطلاعاتی مانند واژگان، معادلات و اطلاعات تاریخی استفاده شوند. دانش‌آموزان با مرور منظم فلش کارت‌ها، می‌توانند به سرعت و به شکلی کارآمد اطلاعات را یاد بگیرند و حفظ کنند.
فلش کارت‌ها همچنین امکان مطالعه شخصی را فراهم می‌کنند، چرا که دانش آموزان می‌توانند کارت‌های خود را بر اساس نیازهای یادگیری خودشان ایجاد و مرتب کنند. به طور کلی، فلش کارت‌ها بهترین تکنیک مطالعه همه کاره و موثر برای بهبود حفظ دانش و عملکرد تحصیلی هستند.
۵. امتحان کردن
کوئیزینگ یکی دیگر از روش‌های مؤثر مطالعه است؛ چرا که یادآوری فعال را درگیر کرده و به تقویت یادگیری کمک می‌کند. این تکنیک شامل آزمایش خود در اطلاعات خوانده شده و شناسایی مشکلات درسی است.
آزمون را می‌توان از طریق فلش کارت، آزمون‌های تمرینی یا خودآزمایی انجام داد. دانش‌آموزان با گرفتن آزمون منظم از خودشان، بهتر می‌توانند دانش خودشان را حفظ کنند، به کار ببرند و در نهایت عملکرد تحصیلی خود را بهبود ببخشند.
۶. سیستم لایتنر
سیستم لایتنر، روش مطالعه بسیار مؤثری است که تکرار فاصلهدار را برای حفظ دانش هر چه بهتر، بهینه‌سازی می‌کند. این تکنیک شامل سازماندهی فلش کارت‌ها در سطوح مختلف بر اساس میزان به خاطر سپردن آنها است.
فلش کارت‌ها بر اساس میزان یادآوری، به سطوح بالا یا پایین می‌روند و امکان بازبینی کارآمدتر را فراهم می‌کنند. این سیستم با تمرکز بر ضعیف‌ترین حوزه‌های دانش، کارایی یادگیری را به حداکثر می‌رساند.
دانش‌آموزان با استفاده از سیستم لایتنر، می‌توانند حافظه، یادآوری و عملکرد تحصیلی خود را بهبود ببخشند و آن را به بهترین روش مطالعه تبدیل کنند.
۷. نقشه ذهنی
نقشه‌برداری ذهنی نیز یکی دیگر از تکنیک‌های کاربردی مطالعه است که یادگیری فعال را تقویت می‌کند و حفظ کردن اطلاعات را سرعت می‌بخشد. این روش شامل سازماندهی بصری اطلاعات با استفاده از کلمات کلیدی، تصاویر و رنگ‌ها است.
نقشه‌های ذهنی به شناسایی ارتباطات و روابط بین مفاهیم مختلف کمک می‌کند و امکان درک جامع‌تری از موضوع را فراهم می‌کند. این تکنیک بسیار سازگار است و برای طیف وسیعی از موضوعات مفید است. دانش‌آموزان با استفاده از نقشه ذهنی می‌توانند درک و یادآوری اطلاعات پیچیده خود را بهبود ببخشند و به عملکرد تحصیلی بهتری دست پیدا کنند.
۸. روش PQ4R
PQ4R مخفف کلمات زیر است:
P از کلمه Preview به معنای پیش‌نمایش می‌آید.
Q از کلمه Question به معنای پرسش می‌آید.
و 4R از چهار R ابتدای کلمه‌های زیر آمده است:
Read به معنای خواندن.
Reflect به معنای بازتاب.
Recite به معنای از بر خواندن.
Review به معنای مرور کردن.
این تکنیک شامل مراحل زیر است:
۱-Preview پیش نمایش مطالب است.
۲- Question مرحله ایجاد سؤال است.
۳- Read خواندن با هدف پاسخ دادن به سؤالات است.
۴- Reflect تأمل در اطلاعات است.
۵- Recite یادآوری آموخته‌ها است.
۶- Review مرور دوره‌ای مطالب است.
PQ4R به تجزیه اطلاعات پیچیده به بخش‌های قابل فهمیدن کمک می‌کند و درک و یادآوری را بهبود می‌بخشد. دانش‌آموزان با استفاده از روش PQ4R می‌توانند یادگیری و قدرت حافظه خودشان را افزایش دهند و عملکرد تحصیلی داشته باشند.
۹. تمرین تست
تست‌های تمرینی یکی از بهترین تکنیک‌های مطالعه هستند؛ چرا که محیط واقعی امتحان را شبیه‌سازی کرده و به دانش‌آموزان کمک می‌کند برای روز آزمون آماده شوند.
تست‌های تمرینی به شناسایی مشکلات و ضعف‌های دانش‌آموزان کمک کرده و امکان بررسی هدفمند مطالب را فراهم می‌کند. همچنین یادآوری فعال را تقویت می‌کند و استراتژی یادگیری بسیار موثری است. دانش‌آموزان، با انجام تست‌های تمرینی، می‌توانند فرمت و انواع سوالات امتحان را بهتر درک کنند، اضطراب امتحان را کاهش دهند و عملکردشان را بهبود ببخشند.
آزمون‌های تمرینی یکی از بهترین تکنیک‌های مطالعه به حساب می‌آید و برای بهبود به خاطر سپردن اطلاعات و موفقیت تحصیلی مؤثر است.
۱۰. روش نوت بوک فاینمن
روش نوت بوک فاینمن به دانش‌آموزان کمک می‌کند موضوعات و مفاهیم پیچیده را درک کنند. این تکنیک شامل یادداشت‌برداری از مطالب است؛ به شکلی که انگار قصد دارید مطالب را به فرد دیگری آموزش دهید. مطالب را با زبانی ساده توضیح دهید.
اگر نتوانستید بخشی از اطلاعات را توضیح دهید، آن بخش را دوباره بخوانید تا آماده شوید. این فرایند را تا جایی ادامه دهید که بتوانید کل مبحث را با زبانی ساده برای دیگران توضیح دهید.
این روش یادگیری فعال، حافظه را قدرتمند می‌سازد و استراتژی به خاطر سپردن اطلاعات را تقویت می‌کند. دانش آموزان با استفاده از روش نوت بوک فاینمن می‌توانند به نتایج بهتری در عملکرد تحصیلی خودشان برسند.
سخن پایانی
تمام این موارد بهترین تکنیک‌های مطالعه‌ای هستند که می‌توانید یاد بگیرید و برای اینکه مطالعه موثرتری داشته باشید، به کار ببرید. هر کدام از این موارد ویژگی‌های متفاوتی دارند. به همین دلیل لازم نیست همیشه از همه این تکنیک‌ها استفاده کنید.
مهم این است روشی را پیدا کنید که با آن احساس راحتی داشته باشید و برای شما نتیجه مناسبی داشته باشد. پس دست خودتان را باز بگذارید، روش‌های مطالعه را یک بار امتحان کنید و هر کدام را که برای شما بهتر جواب می‌دهد، انتخاب کنید. به این شکل می‌توانید به کلکسیون روش‌های کاربردی خودتان برسید!
منابع
How To Improve Memory For Studying: 18 Effective Ways
۱۰ Tried And Tested Best Study Techniques To Get An A+
بدون دیدگاه