تحلیل رفتار متقابل و بررسی مدل های شخصیتی والدین و فرزندان

تحلیل رفتار متقابل و بررسی مدل های شخصیتیوالدین و فرزندان نام این مقاله از وب سایت مدرسه دخترانه افرادخت می باشد. در ین مقاله به بررسی نظریه ی تحلیل رفتار متقابل پرداخته شده است. در این مقله انواع تیپ ها و مدل های شخصیتی انسان بررسی شده است. در این مقاله به وضعیت های زندگی و دسته بندی آن ها توسط تحلیل رفتار بررسی و ذکر شده است.

تحلیل رفتار متقابل چیست

نظریه تحلیل رفتار متقابل توسط اریک برن (۱۹۶۱) که روانپزشک و روانکاو بود بنا نهاده شده است . اریک برن روش تحلیل تعاملی را روشی عقلانی برای شناخت و تحلیل رفتار ، توصیف عوامل مؤثر در ارتباط بین افراد ، و مبین روابط نادرست بین انسان ها می داند.

این نظریه از نارضایتی اریک برن از طولانی بودن روانکاوی در درمان مشکلات مردم نشأت گرفته است. اریک برن متوجه شد که مراجعان او با بکارگیری این نظریه، بهبود یافتند.

تحلیل رفتار متقابل نظریه ای است در مورد شخصیت و روش منظمی است برای روان درمانی به منظور رشد و تغییرات شخصی . این تعریفی است که به وسیله انجمن بین المللی رفتار متقابل ارائه شده است.

اریک برن نظریه اش را بر اساس مفاهیم حالات من قرار داد. نظریه ی تحلیل رفتار متقابل به نظریه والد-بالغ-کودک نیز شناخته می شود.

من به چند بخش تقسیم می شود که عبارتند از: والد (P)، بالغ (A) و کودک (C). والد آن قسمت از شخصیت و کل وجود فرد را تشکیل می دهد که با ارزش ها ، اعتقادات و رفتار والدین سرو کار دارد.

درحالی که حالت کودک، اصولأ درجستجوی لذت و بازی گوشی و شیطنت خاص زمان کودکی می باشد و حالت خود بزرگسال یا بالغ باعث بروز عواطف درسطح مطلوب و مناسبی می گردد.

TA یا تحلیل رفتار متقابل

نظریه تحلیل رفتار متقابل (Transactional Analysis) یکی از پرکاربردترین و قابل‌فهم‌ترین نظریات روان‌شناسی مدرن است.

نظریه تحلیل رفتار متقابل کاربردهای گسترده‌ی درمانی و بالینی دارد، در رشد فردی و سازمانی به کار گرفته می‌شود و حوزه‌های اجتماعی، مدیریتی، شخصیتی، روابط و رفتاری را دربرمی‌گیرد. با این توصیف چه صاحب کسب و کار باشید، چه یک مددکار اجتماعی، والد یا فردی علاقه‌مند به رشد فردی، نظریه تحلیل رفتار متقابل اریک برن و نظریات پیروانش به پربارتر شدن برخوردتان با دیگر انسان‌ها می‌انجامد و کمک می‌کند تا به درک بهتری از خود برسید

وضعیت های زندگی در نظریه اریک برن

از نظر اریک برن کودک خردسال در ابتدای روند زندگی اعتقادات راسخی در مورد خودش و افراد دور و برش پیدا می کند. تصمیم گیری درباره خود، دنیای خود و روابط با دیگران در طول پنج سال اول زندگی متبلور می شود.

این تصمیمات در شکل گیری موقعیت زندگی فرد اساسی بوده و تعیین کننده نقشهای زندگی اوست. به طور کلی، زمانی که فرد درباره موقعیت زندگی خود تصمیم گیری کرد، این گرایش وجود دارد که این تصمیمات را در هم ریزد.

افراد از طریق محفوظاتی که در ذهن پرورانده اند، حتی اگر نامطبوع و منفی هم باشد، درصدد تلاش برای امنیت برمی آیند.

ما به چهار وضعیت در مورد خودمان و دیگران می رسیم:

• من خوب نیستم، شما خوب هستید.
• من خوب نیستم، شما خوب نیستید.
• من خوب هستم، شما خوب نیستید.
• من خوب هستم، شما خوب هستید.

من خوب نیستم، شما خوب هستید (وضعیت انزوا و گوشه گیری یا وضعیت افسردگی)

فرد قرار گرفته در این وضعیت به علت ضعف در مقابل دیگران، دائما احساس افسردگی می کند، به نیازهای دیگران بیشتر از نیازهای خود اهمیت می دهند در نتیجه احساس قربانی شدن دارند. درچنین موقعیتی فرد خود را از تمام افراد اطراف خود کوچکتر می بیند، درنتیجه قادر نیست کارهایی را که دیگران انجام می دهند را به انجام برساند. ماندن در این وضعیت احساس درماندگی بوجود می آورد.

من خوب نیستم، شما خوب نیستید(وضعیت بیهودگی و پوچی)

این وضعیت با پوچی و ناکامی همراه است کسانی که این وضعیت را انتخاب کرده اند، نسبت به دیگران رفتاری تدافعی دارند، از نظر آنها مردم اهمیت ندارند، آنها بدون پایبندی به اصول و قرارداد زندگی می کنند، قادر نیستند با مردم و جهان واقعی سازگار باشند. این عدم سازگازی آنها منجر به کناره گیری گسترده ای از دیگران، رفتارهای ناپخته و حتی جنایتکارانه نیز می گردد. ادامه این وضعیت منجر به خود کشی و یا دیگرکشی می گردد.

من خوب هستم، شما خوب نیستید (وضعیت خود بزرگ انگاری)

افرادی که این وضعیت را در خود درونی کرده اند، تمام مشکلات و مسایل خود را به دیگران نسبت می دهند، آنها را سرزنش می کنند، در سطح پایین تری قرار می دهند و از آنها انتقاد می کنند. بازی که در این وضعیت بیشتر وجود دارد و تقویت می شود، شامل خود بزرگ بینی افراطی (من خوب هستم ) می گردد . این وضعیت به این دلیل وضعیت خوبی نیست که فرد عصبانیت، خودخواهی، تنفر خود را به دیگران نسبت می دهد و آنها را سپر بلا می کند (شما خوب نیستید ). به طور کلی فردی که در این وضعیت قرار دارد هیچکس را خوب نمی بیند(ون جونزیان ؛ترجمه دادگستر، ۱۳۸۲). این افراد از عینی بودن در برخورد با وقایع زندگی ناتوان هستند و گناه را به گردن دیگران می اندازند و علل شکستها را در دیگران جستجو می کنند.

من خوب هستم، شما خوب هستید(وضعیت موفق و سالم)

در این وضعیت معمولا بازی وجود ندارد،کسانی که در این وضعیت قرار دارند به ارزشهای دیگران احترام می گذارند و برای همه افراد ارزش قایل هستند از نظر آنها مردم با توجه به هر شخصیتی که دارند خوب هستند. از ویژگی هایی که این افراد دارند باز بودن به عقاید و افکار، اراده برای رسیدن به اهداف، اعتماد به خود و دیگران می باشد. در این وضعیت هیچ بازنده ای وجود ندارد وتنها برنده است. به عقیده اریک برن هر فردی در بدو تولد خوب می باشد و این به دلیل آن است که افراد بسمت سلامتی، بهبود و اطمینان به دیگران گرایش دارند. در واقع در اعماق وجودشان این می جوشد، ولی در اثر تربیت و انتخاب وضعیت های دیگر است که فرد تغییر می کند.

همگی ما حق حضور در این جهان و پذیرفته شدن در آن را داریم

نظریه تحلیل رفتار متقابل که در ابتدا از سوی برخی به دلیل ارائه یک مدل ساده‌انگارانه مورد انتقاد گرفته بود، امروزه در سراسر جهان مورد توجه قرار گرفته است.

مطالب عامه‌پسند دهه ۱۹۶۰ در ابتدا این نظریه را زیر سوال برد و توضیحات مجملی، مانند این مقاله، که مفاهیم این نظریه را فقط به صورت سطحی و اجمالی بررسی می‌کردند، منجر به آن شد که خوانندگان تصور کنند این نظریه چندان پربار نیست. بسیاری مدت و پیچیدگی این آموزش را درک نکردند.

نظریه تحلیل رفتار متقابل امروزه در روانکاوی، سازمان‌ها و جایگاه‌های آموزشی و مذهبی به کار برده می‌شود.

کتاب‌های بسیاری در این زمینه برای تمام گروه‌های سنی، از کودک تا بزرگسال به قلم نویسندگانی از سراسر جهان به رشته‌ی تحریر درآمده است. نظریه تحلیل رفتار متقابل نظریه‌ی بین‌المللی است که برای طیف گسترده‌ای از فرهنگ‌های مختلف مصداق دارد.

مفاهیم نظری نهفته در جهان تحلیل رفتار متقابل همواره به چالش کشیده می‌شود و بسط داده می‌شود، به این ترتیب فرایند غنی پویایی در ارتباط با این نظریه برقرار است.

برن در سال ۱۹۷۰ در سن ۶۰ سالگی چشم از جهان فروبست، اما نظریه تحلیل رفتار متقابل با مرگ او متوقف نشد و همواره همانند فرایندهایی که ما در خود و دیگران تقویت می‌کنیم، در حال رشد و گسترش بوده است.

مدل والد-بزرگسال-کودک (PAC)

در این بخش به حالت های شخصیتی که انسان ها می توانند از آن ها استفاده کنند و در آن حالت قرار بگیرد بررسی شده است. نکته ای حائز اهمیت در این بخش اسن است که این حالت های شخصیتی هیچ ارتباطی به سن یک فرد ندارد و همچنین هرکسی می تواند در طول روز هر ۳ حالت شخصیتی را بار ها تجربه کند.

حالت شخصیتی والد (Parent)

بخش والد، تشکیل شده است از رفتارها و نگرش هایی که از پدر و مادر و افراد صاحب قدرت به عاریت گرفته ایم. هر وقت که درصدد نصیحت کردن دیگران برآمدیم و همچون یک پدر و مادر مهربان و دلسوز به ارشاد و راهنمایی دیگری اقدام کردیم، والد درون خود را فعال نموده ایم.

مصادیق بیرونی والد، پدر و مادر، معلمان، پلیس و همه ی افرادی هستند که به گونه ای خود را صاحب فهم و کمالات و قانون گذار می دانند . والد ما همیشه درصدد اندرز دیگری و صدور دستور باید و نباید ، تصمیم گیری و بالاخره خدامنشی است.

حالت شخصیتی کودک (Child)

کودک ، بخش عاطفی و احساسی درون ما و احساس درباره ی مسائل مختلف زندگی است. وقتی که ما با یک کودک به بازی می پردازیم و یا در رفتارها و بازی های او تامل میکنیم، در واقع کودک درون خود را فعال نموده ایم.

هنگامی که در جشن تولد یا مهمانی شرکت می کنیم و یا زمانی که گریه می کنیم، دیگران را دست می اندازیم و خود را لوس می-کنیم، کودک درون ما بیدار شده است.

حالت شخصیتی بالغ (Adult)

بالغ، جنبه ی منطقی و خردمند شخصیت ماست، و به صورت اینجا و اکنونی مسائل را بررسی میکند. بالغ همچون یک کامپیوتر عمل می کند؛ اطلاعات را جمع آوری، پردازش و نتیجه گیری میکند.

بالغ از احساس و عاطفه، به دور است و فقط طبق واقعیت عمل می کند. کار اصلی بالغ، مدیریت بخش های دیگر است.

بالغ، واسط بین کودک و والد است و در مواقع تصمیم گیری و حسابگری درباره ی امور مهم زندگی مانند شغل، تحصیلات، ازدواج، سرمایه گذاری و … (باید) ظاهر شود.