موثر ترین راه های برخورد با بی نظمی در کودکان

تیم و گروه روانشناسی افرادخت مفتخر است که یکی از بحث های اصلی و اساسی و چالش های مهم در تربیت فرزند و دانش آموز در سنین کودکی و نوجوانی را مورد بررسی قرار دهد. این مقاله با عنوان موثر ترین راه های برخورد با بی نظمی در کودکان در وب سایت افرادخت منتشر شده است. در این مقاله به علل بی نظمی و راهکار والدین در این حوزه برای برطرف سازی بی نظمی در کودکان می پردازیم. همچنین شایان ذکر است که تداوم در پیاده سازی این روش های موثر برای تغییر در رفتار کودکان بسیار حائز اهمیت است.

 

دلایل بی‌نظمی در کودکان

• تنبلی کودک
• جلب توجه دیگران
• عدم وجود اعتماد به نفس
• نداشتن استقلال
• بی نتیجه شناختن نظافت
• شرطی شدن کودک
• اعتراض به والدین یا خشم از آنها
• آسان‌گیری یا سخت‌گیری افراطی والدین
• کمال گرایی و کامل باش والدین و انتقال آن ها به کودک
• کنترل گری والدین
• وجود والد مهربان منفی در خانواده و انجام مسئولیت کودک توسط والدین
• وابستگی کودک
• عدم مسئولیت پذیری

عوامل اصلی در بی نظمی کودکان

عوامل فردی در بی نظمی کودکان

خستگی، تغذیه نامناسب، بی‌خوابی، اختلال‌هایی چون بیش‌فعالی، اضطراب و استرس، ننوشتن تکلیف‌های درسی، بی‌علاقه بودن به محیط مدرسه، انگیزه نداشتن، مشکلات روحی و فیزیکی، عدم اعتماد به دیگران و سردرگمی فرزند از عللی هستند که می‌توانند موجب بی‌نظمی و خلل رفتاری وی در طی فرایند آموزشی شوند.

عوامل آموزشی در بی نظمی کودکان

یکی از علت‌های بی‌نظمی دانش‌آموزان می‌تواند ریشه در رفتارهای عوامل آموزشی از جمله معلمان باشد. تبعیض رفتاری با دانش‌آموزان، توانایی نداشتن در مدیریت کلاس، بی‌علاقه بودن به تدریس، بی‌توجهی به نیازها و مشکلات بچه‌ها، بی‌انضباطی و فعال نبودن معلم، ارتباط‌گیری نامناسب با دانش‌آموزان، تحقیر و تخریب روحی افراد و… از جمله عواملی هستند که معلم را از الگویی مناسب به فردی مخرب برای دانش‌آموزها تبدیل می‌کند و باعث بی‌انضباطی آن‌ها نیز خواهد شد.

علاوه بر رفتارهای آموزگاران و نحوه برخورد معلم با دانش آموز بی نظم، عوامل آموزشی دیگری چون محیط درسی نیز در بی انضباطی دانش آموزان موثر هستند. میز و صندلی‌های مناسب، محیط کثیف، سرد یا گرم بودن بیش از حد محیط، نور ناکافی، سروصدای محیط اطراف، برقراربودن انرژی منفی و رخوت، آرایش نامناسب فضای کلاسی و مدرسه و… در بی‌نظمی دانش‌آموزها تاثیر غیرقابل انکاری دارند.

عوامل اجتماعی در بی نظمی کودکان

محیط اجتماعی شامل فضای همسالان، ارتباط با افراد خارج از خانواده و مسئولان آموزشی و اختلاف طبقاتی است. در صورتی که فرد نتواند با همسالان خود ارتباط بگیرد، رابطه کارآمد و سالم با مسئولین مدرسه، دوستان و همکلاسی ها، هم سن و سالان در فامیل داشته باشد، اختلافات فرهنگی یا مالی بسیاری را در مقایسه با سایر دوستان خود احساس کند و یا الگوهای رفتاری نامناسبی را برای خود انتخاب کرده باشد، نمی‌تواند رفتار متعادلی نشان دهد و این کمبودها را در قالب بی‌نظمی جلوه خواهد داد.

عوامل خانوادگی

افزون بر عوامل اجتماعی یا نحوه برخورد معلم با کودک بی نظم، مشکلات خانوادگی از دیگر مسائلی هستند که سبب بی‌انضباط بودن کودک و یا نوجوان می‌شوند. تربیت نادرست، تنبیه‌ بدنی، تحقیر کلامی، فضای عاطفی سرد و نامناسب، عدم حمایت روحی فرزندان، فقدان پدر و مادر، مجادله‌های ناپسند، عدم ثبات اخلاقی والدین، نبود قوانین ثابت، بی‌نظمی پدر و مادر و… از عوامل موثر بر بی انضباطی فرزند شما به شمار می‌روند.

راهکار های موثر برای تعلیم نظم و مقابله با بی نظمی کودکان

بر همین اساس برای آموزش مرتب بودن به کودکان باید از همان ابتدا قوانینی در خانه وضع شود. در اجرای اصول و قوانین باید قاطع بود و نه سخت‌گیر. و البته همه اعضای خانواده مکلف به اجرای قوانین هستند. برای ارتقای مهارت نظم در کودکان راهکارهای زیر توصیه می شود.

• نوجوان در سن بلوغ، درحال تجربه آشفتگی‌هایی درونی است و به همین دلیل این آشفتگی را به محیط بیرونی تعمیم می‌دهد. پس خیلی درباره نظم سخت‌گیری نشان ندهید؛ زیرا را در این سن صمیمیت و کاهش فاصله عاطفی باید مهم‌ترین مساله برای والدین باشد.

• ممکن است نوجوانان کمک‌هایی که به آنان در مرتب کردن وسایلشان می‌شود را نوعی بی‌احترامی و یا تجاوز به حریم شخصی و کنترل شدن توسط والدین قلمداد کنند.
• اگر نوجوان کمک شما را نپذیرفت به نظرش احترام بگذارید و بگویید چه قسمت از ریخت و پاش‌ها باید مرتب شود و تا چه زمانی.
• یادآوری به صورت یک کلمه‌ای باشد و از غر زدن، نصیحت و سخنرانی کردن و مقایسه او با دیگران بپرهیزید. ازت می خوام اتاقت را تا یک ساعت آینده مرتب کنی” می تواند جمله ی بهتری باشد که کودک را مورد تحقیر قرار نمی دهد و درخواست شما را به خوبی شفاف می کند.
• اجازه دهید در برخی وضعیت‌ها که خطر آسیب‌پذیری وجود ندارد، نوجوان شما نتایج و پیامدهای اعمال خود را ببیند و تجربه کسب کند.
• هنگام آموزش نظم به کودک آرام و صبور باشید و از دعوا کردن بر سر این موضوع پرهیز کنید.
• تا جایی که امکان دارد اجازه استقلال به کودک دهید و تلاش‌های او را در منظم بودن تحسین کنید. در صورتی که نتوانست برای شروع مطابق میل شما رفتار کند، هرگز ناراحت نشوید و او را سرزنش نکنید، این اولین گام خوداتکایی و استقلال کودک است پس از او تشکر کنید.
• اگر می‌خواهید فرزند شما روزانه اتاقش را مرتب کند، باید زمانی را با توافق هم مشخص کنید تا در آن زمان مشخص این کار انجام شود. بهترین زمان مرتب کردن اتاق می‌تواند قبل از خوابیدن باشد. برای شروع دو روز در هفته را انتخاب کنید. کودک پیش از آنکه اتاقش را مرتب کنند، اجازه انجام دادن هیچ کار دیگری را ندارند. البته از قبل این مسئله حتماً باید به او اطلاع‌ داده شود.
• هنگام تعریف کردن قصه‌ برای کودک، مقوله منظم بودن را از دید قهرمان داستان موضوعی مهم نشان دهید.
• برای آموزش نظم به کودکان می توان همکاری و تقسیم کار را به آنها پیشنهاد دهید. مراقب باشید تمامی کارها را خود به عهده نگیرید.
• برای افزایش مهارت نظم در کودک بازی مسابقه با ساعت را انجام دهید. یعنی به کودک بگویید برای انجام یک کار معین چقدر زمان دارد. “ببینم می‌توانی قبل زنگ زدن ساعت اسباب بازی‌هایت را جمع کنی.”

• در ابتدا کودک باید بداند که می‌تواند درخواست شما برای منظم بودن را انجام دهد. پس در ابتدا وظایف کودک را به بخش‌های کوچک تقسیم کنید. اینکه بگویید اتاقت را مرتب کن، کافی نیست. ممکن است که دیدگاه او از مرتب کردن مطابق با دیگاه شما نباشد. به جای آن بگوید: “ماشین‌هایت را توی این جعبه بذار.”
• از برچسب زدن‌های منفی به کودک خودداری کنید، مثلا نگویید چه بچه بی نظم شدی، شلخته شدی و … تنها رفتارهای نظم‌آمیز او را تشویق کنید.
• یکی از روش‌های آموزش مرتب بودن به کودکان ومسئولیت پذیریواگذار کردن تدریجی کارهای کوچک به کودک است.
•  امر و نهی های تان در مورد نظم را کم کنید.
•  اجازه ندهید بی نظمی فرزندتان شما را عصبانی کند و این احساس را منتقل کند که شما از کنترل خودتان خارج شده اید.
• هرگز به جای کودک اقدام به منظم کردن اتاقش و رفع بی نظمی هایی که او مسببش بوده نکنید. ممکن است پس از چند ساعت از وضعیت آشفته ی خانه به ستوه آیید و تصمیم بگیرید تا آن را مرتب کنید اما این رفتار می تواند تداوم بی نطمی را حتمی کند. لازم است آرامش باشید، اجازه دهید تا فرزندتان ماندن در محیط به هم ریخته و تبعاتی مانند ناراحت شدن را تجربه کند و سپس برای مرتب کردن محیط اقدام کند.
• تشویق را فراموش نکنید. کوچک ترین تلاش های رفتاری فرزندتان در جهت رعایت نظم نیازمند تشویق است. بنابراین مثبت رفتارهای هر چند کوچک او را مورد توجه قرار داده و تشویق کنید.
• توضیح دادن مزایای نظم و یاد دهی اینموضوع که با نظم در فضای خانه می توان فضای ذهنی را نیز نظم و سامان داد

ارتباط مستقیم غیر قابل انکار بی نظمی و خلاقیت در کودکان

در بسیاری از موارد، حدی از بی نظمی و شلوغی محیط می تواند جرقه ای برای خلاقیت باشد.

بسیاری از افراد خلاق، از بودن در محیط های شلوغ لذت می برند و ذهن شان به شلوغی عادت دارد.

بنابراین می توانید از بی نظمی فرزندتان به طور موثر نیز استفاده کنید.

کافی است تا مکانی را به ریخت و پاش و بی نظمی اختصاص دهید و به کودک تان اجازه دهید تا در آن محدوده به کارهای جالب و خلاقانه بپردازد.

ممکن است او بخواهد با رنگ ها بازی کند، از ترکیب آن ها چیزهای جدیدی خلق کند و یا با استفاده از وسایل دور ریختنی، کاردستی تازه ای بسازد.