نحوه برخورد با تنبلی در کودکان

تیم روانشناسی و آموزشی تربیت فررزند افرادخت در رابطه با آموزش صحیح کودکان و تربیت راهبردی آن  ها یکی از رایج ترین مشکلات کودکان رامورد بررسی قرار داده است. در این مقاله به نحوه برخورد با تنبلی  توسط والدین پرداخته شده است. همچنین علل به وجود آمدن تنبلی و نحوه برخورد والدین برای مهار کردن تنبلی به صورت صحیح و سازنده را در این مقاله مورد بررسی قرار داده ایم. یکی از عوال ررایج ایجاد تنش در خانواده ها در این روز ها تنبلی کودکان در انجام امور محول شده به آن ها می باشد. برای کنترل تنش و ایجاد فضایی شاد و آرام و امن برای خانواده باید روش صحیح برخورد با تنبلی کودکان را بدانیم.

نکته ی مهم در  رابطه با این مقاله این است که این روش ها می تواند در کل زندگی یک کودک تاثیر بگذارد. لایف استایل (سبک زندگی) یک فرد در سن بزرگسالی را نیز تغییر دهد. زیرا که تنبلی می تواند به راتی به یک سبک زندگی تبدیل شود و رهایی ااز آن در سنین بزرگسالی بسیار دشوار خواهد بود. پس در سنین کودک در صورتی که والدین با این پدیده در فرزند خود رو به رو شدند باید تلاش کنند تا این ویژگی تبدیل به یک عادت در فرزند نشود.

نحوه برخورد با تنبلی در کودکان و برررسی علل تنبلی

• گاهی توقعات و انتظارات بیش از حد والدین، کودک را دچار مشکل می کند زمانی که کودک توانایی رسیدن به این توفعات را در خود نمی بیند، دچار دلزدگی و تنبلی می گردد.
• یکی دیگر از علل تنبلی کودکان، وجود مشکلات و اختلافات خانوادگی است. این کودکان به دلیل تنش هایی که به آنها وارد می شود و نگرانی هایی که دارند، دچار این مشکل می شوند و یا خود به نشانه ی اعتراض از این حربه برای تنبیه والدین استفاده می کنند.
• شکست های کودک و نداشتن تجربه موفقیت آمیز، اعتماد به نفس کودکان را پایین می آورد و توانایی و انگیزه انجام کارها را از آنها می گیرد.
• کودکان برای داشتن تکاپو و تلاش در کارها نیاز به انگیزه و محرک دارند تشویق های والدین و معلم محرک خوبی برای پویایی کودک است و کودکانی که این تشویق را دریافت نمی کنند به تنبلی روی می آورند.
• نداشتن امکانات کافی، مشکلات و نقص های فیزیکی و جسمی، وابستگی بیش از حد به والدین، فقر، کمبود محبت و… از علل دیگر تنبلی کودکان می باشد.
• تعلیم نظم نگرفته اند
• کودک از بعضی از کارها خوشش نمی آید
• ترجیح می دهد کارتون ببیند
• با کودک همکاری کنیم
• نیاز به جلب توجه
• احترام به تخیل کودکان
• استفاده از واژه نمی‌توانم

احترام به تخیل کودکان

کودکان، تخیل بسیار قوی دارند و گاهی در طول روز در عالم خیال و تصورات به سر می‌برند و توجهی به محیط اطراف خود ندارند. این تخیل و خیال پردازی تا وقتی که به زندگی عادی آنها لطمه وارد نکند، طبیعی است. یادآوری اشتباهات مکرر کودک و سرزنش به خاطر کوتاهی یا اشتباه، مساوی است با تنفر او از انجام کارهایی که شما بر دوش او می‌گذارید. از سرزنش کردن او خودداری کنید، همچنین باید دقت کنید زمانی که شما کاری را از او می‌خواهید، متوجه حرف‌ها و صحبت‌های شما باشد و دستور شما را کاملا متوجه شود.

امام على(علیه‌السلام) فرموده است: زیاده‏روى در سرزنش کردن، آتش لجاجت را شعله ‏ور مى‏‌سازد.

نیاز به جلب توجه

برخی از کودکان به دلیل نیاز به توجه و محبت، کاری انجام می‌دهند؛ اگرچه عمل آنها برای جلب توجه، رفتار منفی و همراه با ناراحتی شما باشد. راهکار پیشنهادی برای این کودکان، توجه مثبت به آنها است. سعی کنید کودکان را از محبت سیراب کنید. بازی، قصه خواندن برای کودک و بردن کودک به پارک می‌تواند نیازهای عاطفی او را تامین کند.

پیامبراکرم(ص) فرموده: «کودکان را دوست بدارید و نسبت به آنان مهرورز باشید.‌» یااینکه در جای دیگری فرموده است:هرکس با کودک سروکار دارد، با او کودکانه رفتار کند. (چون سرو کارت با کودک فتاد هم زبان کودکی باید گشاد)

بهترین رفتار  و نحوه برخورد با تنبلی و بی تحرکی در کودکان

بچه های امروزه با توجه به پیشرفت تکنولوژی و با مشاهده برنامه های تلویزیونی دیگر زمانی برای کارکردن ندارند و بسیار تنبل هستند و در کارکردن هیچ تجربه ایی ندارند و یقینا در زندگی کاری خود موفق نخواهند شد.

Dr. Ruth Peters 7 که یکی از متخصصان روان شناس است ۶ استراتژی را در این زمینه بیان کرد که در این بخش از مقاله نحوه برخورد با تنبلی در کودکان آنها را به شما ارائه خواهیم داد.

اگر فرزند شما تنبل است و می خواهید او را به حرکت در آورید ۶ استراتژی ذیل را انجام دهید تا بتوانید این خاصیت در کودکان را حذف کنید و فرزند پرتحرک و پر انرژی ایی داشته باشید.

برای حل مشکل تنبلی کودکتان هر کاری را برای او آسان نکنید

به یاد می آورم زمانیکه می خواستیم با خواهران و برادران خود کاری کنیم یا چیزی بخوریم و یا… برای آن تلاش زیادی می کردیم تا پول به دست آوریم و بتوانیم به خواسته خود برسیم و هزینه ی آنچنانی نداشتیم و همیشه برای خواسته هایمان تلاش می کردیم . با این حال امروزه دیگر کارهایی که ما می کردیم را هیچ کودکی انجام نمی دهد و همه چیز برای آنها آماده است. همیشه در حال بازی کردن با تبلت هستند و با کسی نه حرف میزنند و نه کاری دارند و از همه مهم تر هیچ تحرکی ندارند و از صبح تا شب در یکجا ثابت می نشینند و هیچ کاری انجام نمی دهند.

بنابراین کمی برخی کارها را سفت و سخت بگیرید تا آنها را به چالش بیندازید تا تحرک داشته باشند.

مثال و راهکار نشان دهید تا کودک تنبل انگیزه پیدا کند

اگر فرزند شما هیچ تحرکی ندارد می توانید تعدادی مثال و راهکار به او نشان دهید و آنها را به انجام دادن برخی کارها در طول روز وادار نمایید و برای مثال می توانید از مثال :همانند میمون ببین و همانند میمون انجام بده را ذکر کنید.

بنابراین اگر فرزند شما به سنی رسیده است که به تنهایی می تواند به بیرون از خانه برای انجام دادن کارهای خانه برود ، می توانید خریدها و برخی دیگر کارها را بر عهده ی او بگذارید و فرزند شما در دفعات اول ممکن است خودداری کند ولی پس از گذشت زمان خود بخود دستورات شما را انجام خواهد داد.

اگر فرزند شما هم در این کارها با شما هماهنگ باشد و به خوبی این کارها را انجام دهد ، کارهای خانه راحت تر و با نظم بیشتری انجام خواهد شد و همچنین تکالیف خود را سر موقع انجام خواهد داد و یک شیوه زندگی سالم را در پی خواهد داشت.

انتظاراتی را تعیین کنید تا کودک تنبل خود را در مسیر فعالیت ببیند

هیچ فرقی ندارد که شما باید در چه سنی برای کودک خود برخی انتظارات را تعیین کنید و برای مثال اگر فرزند شما پیش دبستانی می توانید از آنها بخواهید تا اسباب بازی های خود را در جای مناسب خود قرار دهند و یا اتاق خود را به چه نحوی مرتب کنند و … که باید ابتدا شما این کارها را به او آموزش دهید و در نهایت انجام این کارهای کوچک باعث می شوند که دیگر فرزند شما تنبل نباشند و از پس کارهای خود بر بیایند.

اگر فرزند شما جوان است می توانید تمام قدرت خود را برای به تحرک در آوردن او کنید و می توانید برای مثال نحوه کار کردن با لباسشویی را به او آموزش دهید تا در مواقعی که شما در خانه نیستید بتوانند از پس کارهای خود بر بیایند و آموزش این کارها باعث تحرک او خواهند شد و دیگر در خانه یک فرد تنبل را مشاهده نخواهید کرد.

اگر فرزند شما این مسئولیت را نپذیرفت ، می توانید به آنها قول یک هدیه و جایزه را بدهید تا انرژی انجام دادن کارها را برای او چند برابر کنید و پس از اتمام کار از جانب آنها بسیار متشکر شوید و او را به دلیل انکه کاری که شما برعهده اش گذاشته بودید را تشویق کنید که برای او قوت قلب خواهد بود.

از او در آشپزخانه استفاده کنید ، این راه حلی عالی برای رفتار با کودک تنبل است

یکی از مواردی که در خانواده ها هزینه زیادی روی آن می شود غذا و مواد غذایی است. اغلب مواد غذایی گران هستند و نمی توان آنها را به دلیل اشتباه خراب کرد. اگر بتوانید از فرزندانتان در آشپزخانه استفاده کنید و پخت و پز را به او آموزش دهید در مواقعی که خانه نیستید ، آنها می توانند برای خود غذا درست کنند و دیگر از بیرون از خانه غذا تهیه نمی کنند.

البته در صورتی می توانید این کارها را به او آموزش بدهید که آنها توانایی استفاده از لوازم آشپزخانه را داشته باشند و هیچ آسیبی به آنها نرسد.

سپردن این مسئولیت به فرزندان باعث به تحرک در آمدن آنها می شود و از حالت تنبل بودن خارج می شوند.

برای کودک تنبل مثال خوبی درباره فرار از تنبلی باشید

کودکان آیینه‌ تمام نمای والدین هستند. فرزندتان همیشه شما را زیر نظر دارد و از اعمال شما چه خوب و چه بد تقلید می‌کند. در مقاله«آموزش مسئولیت پذیری به کودکان» نیز مفصل درباره این صحبت کردیم که اگر می‌خواهید کودکی مسئولیت‌پذیر تربیت کنید که کارهای شخصی خود را به طور مؤثر و مستقل انجام ‌دهد، نیاز است شما هم الگویی وظیفه‌شناس باشید نه تنبل و اهمال کار!

هرزمان که  مجبور شدید بین یک مسئولیت و راحتی خودتان یکی را انتخاب کنید، تلاش کنید گزینه‌‌ای که در آن وظیفه‌شناسی بیشتری مطرح است را برگزینید. به طور مثال بین استراحت پس از یک روز کاری و بردن پدرتان به مطب دکتر، رفتن پیش پزشک برای انجام چکاپ(طبق قول و قرار قبلی با پدرتان) را انتخاب کنید.

به فرزندتان توضیح دهید که چرا مسئولیت‌پذیری انتخاب شما بوده است و مزایای آن را بیان کنید. فرزند شما خواهد دید که شما انجام وظایف را به تنبلی ترجیح می‌دهید و مثل یک درس این موضوع را خواهد آموخت. آموزش ارزش تعهد داشتن به کودکان تنبل، آن‌ها را تشویق می‌کند تا بهترین کار را انجام دهند و برای تکمیل وظایف خود انگیزه خواهند داشت.

با ساخت فهرست وظایف از تنبلی کودکان پیشگیری کنید

مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها را به کودک تنبل ارائه دهید. انتظارات شما باید واضح و مختصر باشد تا کودک شما بداند دقیقا چه کاری باید انجام دهد. به جای این که مدام سرزنش کنید یا او را برای انجام کارهای روزمره تحت فشار قرار دهید، فهرستی از وظایف متناسب با سن کودک خود تهیه کنید که اجازه می‌دهد او کاملا در جریان این وظایف قرار بگیرد. لیست شما همچنین باید شامل مهلت هر کار باشد تا فرزندتان بتواند برنامه‌اش را متناسب با آن تنظیم کند.

زدن برچسب «تنبل» به کودکان را متوقف کنید

این که به طور مداوم به کودکان خود بگویید تنبل هستند، تنبلی آن‌ها را کم نمی‌کند. در واقع، شما با برچسب  تنبلی زدن، فقط انگیزه  کودکان را از بین می‌برید و انرژی‌شان را هدر می‌دهید. چرا که یا تلاش می‌کنند ‌در مقابل شما مقاومت کنند و یا تسلیم این برچسب می‌شوند و برای همیشه دست از تلاش می‌کشند(چون این اسم در هر حال برای آن‌ها گذاشته شده). بنابراین بهترین کار این است که توجهتان را از سرزنش کردن و برچسب زدن به کودکان تنبل به سمت تلاش‌های مثبت آن‌ها معطوف کنید.

تنبلی کودکان در انجام تکالیف را با این راهکارها کاهش دهید

نبرد والدین با بچه‌ها بر سر انجام تکالیف، یک موضوع چالش‌برانگیز و سوالی پرتکرار بین تمام خانواده‌هاست که ما در مقاله‌ای با عنوان «با بچه‌های بی‌علاقه به درس چه رفتاری داشته باشیم؟» به طور کامل به آن پرداختیم. در این قسمت نیز به صورت خلاصه به چند راهکار کلیدی در این باره می‌پردازیم:

بررسی تکلیف کودک پس از اتمام

 مسائل ریاضی یا انشاهای کودکی که در انجام تکالیف تنبلی می‌کند را بررسی کنید تا مطمئن شوید که واقعا کار خود را به پایان رسانده است. اگر تکالیف او شامل مطالعه بود، از فرزندتان بخواهید قسمت تعیین شده را توضیح دهد تا ببینید چقدر مطالب را به خوبی درک می‌کنند. دقت کنید هرگز این کار مثل یک رئیس سخت‌گیر انجام ندهید او نیاز به لحن ملایم و تحسین‌گر شما دارد.

ارائه پاداش و امتیازات مختلف و حذف عوامل حواس‌پرت‌کننده برای انجام تکالیف

به کودکی که در انجام تکالیفش تنبلی می‌کند بیاموزید که قبل از این که بتواند فعالیت‌های لذت‌بخش‌تری انجام دهد، باید کار خود را کامل کند. به عنوان مثال، بگویید: «وقتی تکالیفتو تموم کردی، می‌تونی با پلی‌استیشن بازی کنی». سعی کنید ثابت‌قدم باشید و دسترسی آن‌ها به تلفن همراه، بازی‌های ویدیویی و سایر مواردی که حواس‌شان را پرت می‌کند، کاهش دهید.

تقسیم تکالیف مدرسه به وظایف کوچک

به کودک کمک کنید تکالیف خیلی بزرگ را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کند. کودکان و بزرگسالان به طور یکسان، معمولا کارهایی را که غیر قابل انجام و سخت به نظر می‌رسند، به تعویق می‌اندازند. اگر فرزندتان پروژه بزرگی دارد، به او کمک کنید تا بفهمد چگونه آن را به بخش‌های قابل مدیریت‌تری تقسیم کند. هر مرحله را در یک تقویم یادداشت کنید، و هر روز با کودکتان پیگیری کنید تا مطمئن شوید که مراحل را تا آخرین لحظه به تعویق نمی‌اندازند.

شناخت علت‌های تنبلی کودک در انجام تکالیف

 مشکلات موجود در خانه، قلدری، اختلال‌های مختلف و طیفی از مسائل دیگر نیز می‌تواند زمینه‌ساز تنبلی کودک و فقدان انگیزه او برای انجام تکالیف باشد. برای نمونه وقتی کودکان با استعداد به چالش کشیده نمی‌شوند، اغلب بی‌انگیزه می‌شوند. به همین ترتیب، ناتوانی‌های یادگیری تشخیص داده نشده معمولا با تنبلی اشتباه گرفته می‌شوند. هر کودکی منحصربه‌فرد است، بنابراین والدین، معلمان، و مشاوران مدرسه یا روانشناس کودک باید با یکدیگر همکاری کنند تا موقعیت‌های خاص را از طریق دارو یا مشاوره حل کنند. با فرزندتان گفتگوی مستقیم داشته باشید.

 از او بپرسید که آیا چیزی در ذهنش اذیتش نمی‌کند یا با دانش آموز دیگری دعوا  ندارد، یا با هر کشمکش عاطفی دیگری روبرو نیست؟ سعی کنید به آن‌ها اطمینان دهید و بگویید که بدون ترس از قضاوت، با شما صحبت کند. در حین صحبت کردن، علاوه بر گوش دادن به آن‌چه می‌گوید، ارتباط غیرکلامی را نیز رعایت کنید.

اگر علائم طولانی مدتی مانند مشکل در تمرکز، درک ضعیف خواندن یا مشکل در پیروی از دستورالعمل‌ها را مشاهده کرده‌اید، با پزشک کودک خود صحبت کنید. از او بخواهید شما را به یک روانشناس کودک ارجاع دهد که بتواند ناتوانی یادگیری بالقوه را تشخیص دهد.